Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутаг нь дэлхийн бусад бүс нутгуудтай харьцуулахад илүү хурдацтай хөгжиж байгаа бүс нутаг хэдий боловч өсөлтийн хурдац цар тахлын өмнөх үеийнхээс доогуур байна. Дэлхийн худалдаа эргэн сэргэж, санхүүгийн нөхцөл байдал харьцангуй зөөлөрч байгаа өнөөгийн нөхцөл байдал бүс нутгийн эдийн засагт эергээр нөлөөлөх хэдий ч нэмэгдэх хандлага бүхий протекционизм, бодлогын тодорхой бус байдал зэрэг нь тус бүс нутгийн эдийн засгийн хөгжлийн эрчийг сулруулж болзошгүй байна. Макро эдийн засгийн ийм тогтвортой бус нөхцөлд микро эдийн засгийн бат бэх суурь эдийн засгийн урт хугацааны өсөлтийг хангахад хамгийн чухал үүргийг гүйцэтгэнэ. Улс орны бүтээмжийг дээшлүүлэхэд хувийн хэвшлийн компаниуд голлох үүрэгтэй, гэтэл тус бүс нутгийн тэргүүлэгч компаниуд шинэ технологийг үр ашигтайгаар нэвтрүүлэх тал дээр ихээхэн учир дутагдалтай байсаар байна. Эдгээр компаниуд дэлхийн тэргүүлэгч компаниудыг хэрхэн гүйцэх вэ? Бүтээмжийн өсөлтийг эрчимжүүлэхэд юу хийгдэх шаардлагатай/боломжтой вэ?
Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн ихэнх улс орнууд Номхон далайн бүсийн хэсэг улс орныг эс тооцвол дэлхийн бусад бүс нутгийн улс орнуудаас илүү хурдацтай хөгжиж байна гэж дүгнэж болох боловч эдийн засгийн өсөлтийн хурдац цар тахлын өмнөх үеийн хурдцыг гүйцээгүй хэвээр байна. Бүс нутгийн эдийн засгийн гол гол үзүүлэлтүүд, гүйцэтгэлийг дотоод болон гадаад орчинд өрнөж буй үйл явцууд тодорхойлж байгааг мөн тэмдэглэх нь зүйтэй.
Тайлангийн энэхүү хэсгийг унших:
Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутаг 2023 онд дэлхийн эдийн засгийн өсөлт удааширч санхүүгийн зах зээлийн нөхцөл байдал тааламжтай бус болж ирсэн зэрэг нөхцөл байдлаас шалтгаалан нэлээдгүй сорил бэрхшээлтэй тулгарсан ч 2024 онд өсөлттэй байна төлөвтэй байна. Төсөөлж буй өсөлт нь хөгжиж буй болон шинээр хөгжиж буй орнуудын эдийн засгийн өсөлтөөс илүү хурдацтай байна гэж үзэж байгаа бөгөөд БНХАУ-ын эдийн засгийн өсөлт тэлэлт саарах таамгийг мөн дэвшүүлж байна.
Тайлангийн энэхүү хэсгийг унших:
Нэлээд олон жилийн туршид Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн эдийн засаг бусад хөгжиж буй болон шинээр хөгжиж буй дийлэнх улс орнуудынхаас илүү өндөр өсөлттэй байж ирсэн ч энэхүү өсөлтийг бүтээмж бус капиталын хуримтлал хангаж ирснийг тэмдэглэх нь зүйтэй. Одоогийн байдлыг харвал хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулах чадамж сул, бүтээмж буурч байгаагаас хөрөнгө оруулалт хийх сэдэл улам бүр буурч байгааг харж болохоор байна. Бүтээмжийн өсөлтийг голлож хангадаг нь хувийн хэвшлийн компаниуд байдаг. Бүтэмжийн өсөлтийн асуудал дэлхий даяар санаа зовохуйц асуудал болоод байгаа ч хөгжингүй орнуудын тэргүүлэгч компаниудын бүтээмж асар хурдтай өссөөр байна. Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн хөгжиж буй орнуудын бүтээмж гэтэл их өөр дүр зурагтай буюу харьцангуй хоцрогдож буй компаниуд гүйцэх, сайжрах төлөвтэй бол тэргүүлэгч компаниуд улам бүр хоцорч байгаагийн шалтгаан шинэ технологийг үр ашигтайгаар нэвтрүүлэх тал дээр үр дүнтэй ажиллаж чадахгүй байгаатай холбоотой.
Тайлангийн энэхүү хэсгийг унших:
Эдийн засгийн тоймын сүүлийн үеийн дугааруудад авч үзсэн сэдвүүд
Тоймын өмнөх дугааруудад дараах бодлогын сэдвийг авч үзэж байсан билээ. Үүнд:
(1) КОВИД-19 цар тахлыг зогсоох вакцинжуулалт;
(2) хүндрэлийг даван туулах, сэргэлт, өсөлтөд чиглэсэн төсвийн бодлого;
(3) эдийн засгийн эргэн сэргэлтийг зөв голдиролд оруулах уур амьсгалын талаарх бодлогууд;
(4) Ковид-19 цар тахлыг ухаалгаар буюу эмийн бус арга хэрэгслээр (тухайлбал, шинжилгээ-хавьтлыг тогтоох-тусгаарлах г.м.) тогтоон барих;
(5) урт хугацаанд хүмүүн капиталыг авч үлдэхэд (ялангуяа ядуу иргэдийн дунд) чиглэсэн ухаалаг сургалт;
(6) улс орнууд сэргэлт авахын хэрээр өрхийн аж ахуйн хэрэглээг дэмжих, ажилтнуудад ажилдаа эргэн ороход нь туслах нийгмийн хамгаалал;
(7) нөөцийн үр ашигтай хуваарилалтыг алдагдуулалгүйгээр компаниудад дампуурлаас сэргийлэх, ажлын байрыг авч үлдэхэд нь дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх;
(8) санхүүгийн тогтвортой байдалд эрсдэл учруулалгүйгээр хүндрэл бэрхшээлийг даван туулах, сэргэлтэд чиглсэн санхүүгийн салбарын бодлого;
(9) худалдааны салбарт өөрчлөлт реформыг (ялангуяа санхүү, тээвэр, харилцаа холбоо зэрэг хаалттай секторт) хэрэгжүүлснээр компанийн бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, цар тахлын нөлөөгөөр хурдацтай бий болсон тоон технологийн боломжуудыг ард иргэдэд ашиглуулах боломжийг ахиулах;
(10) компаниудын хувьд боломжийг бий болгох, өсөлтийн үр шимийг иргэн бүрт хүртээх хүртээмжтэй өсөлтийг хангах;
(11) технологийг нэвтрүүлэх, тархаахад чиглэгдсэн бодлого;
(12) хоол хүнс, түлш шатахуун болон санхүүгийн секторт хуримтлагдсан болон шинээр бий болсон гажуудлыг арилгах бодлого;
(13) Дангааршил, хүн амын хөгшрөлт, уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэлтэй томоохон сорилтуудыг шийдвэрлэх бодлого.
