PHÁT HIỆN CHÍNH:
• Kể từ cải cách của công cuộc Đổi Mới năm 1986, Việt Nam đã đạt được hiệu quả cao trong hoạt động thương mại:
o Xuất khẩu của Việt Nam tăng 34% trong năm 2011, 18% trong năm 2012 và gần 20% trong quý I của năm 2013
o Việt Nam đã đạt được lợi thế so sánh đối với xuất khẩu các sản phẩm chế biến công nghệ thấp, hàng nông sản và nguyên liệu thô.
o Xuất khẩu nguyên liệu thô, bao gồm cả dầu thô, sụt giảm từ khoảng 52% trong năm 2000 xuống còn 30% năm 2010.
o Công nghiệp chế biến, chủ yếu là sản phẩm công nghệ thấp hoặc trung bình, đã tăng từ khoảng 43% lên khoảng 60% trong cùng khoảng thời gian này.
• Tuy nhiên, hiệu quả mạnh mẽ này trái ngược với các thách thức to lớn như hàng xuất khẩu sử dụng công nghệ thấp, thâm hụt thương mại tăng, và giá trị gia tăng nội địa thấp. Bên cạnh đó, do tiến độ tự do hóa thương mại diễn ra nhanh chóng, tăng trưởng thương mại dựa trên tự do hóa đang chạm ngưỡng tới hạn.
• Chìa khóa cho tăng trưởng tương lai là tăng cường khả năng cạnh tranh trong xuất khẩu. Tạo thuận lợi thương mại là một phương thức hiệu quả để thực hiện điều này nhưng lại chưa được quan tâm đúng mức. Hiệu quả trong tạo thuận lợi thương mại tại Việt Nam còn khoảng trống để cải thiện:
o Theo Chỉ số Kết quả Hoạt động Logistics Thương mại (LPI) của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam được xếp vào một trong số 10 quốc gia có thu nhập trung bình thấp có chỉ số LPI cao nhất, nhưng xếp hạng tổng thể của Việt Nam đã không được cải thiện trong vòng 5 năm qua. Các chỉ số về tính hiệu quả hải quan, năng lực logistics và cơ sở hạ tầng của Việt Nam giảm mạnh.
o Hành lang giao thông hạn chế trong kết nối các trung tâm tăng trưởng với các cửa ngõ quốc tế, chi phí vận tải cao, chất lượng dịch vụ vận tải và logisitcs thấp đã và đang hạn chế sự phát triển của Việt Nam.
o Tuy chú trọng vào cải cách hải quan đã giúp tăng cường quản lý biên giới, nhiều cơ quan vẫn còn áp dụng các thủ tục lạc hậu, làm tốn kém thời gian, không rõ ràng và tạo điều kiện cho tham nhũng. Quy trình nghiệp vụ phức tạp, không nhất quán, dựa trên thủ tục thủ công và mức độ áp dụng công nghệ thông tin rất thấp.
KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH:
• Thành lập Ủy ban Quốc gia về Tạo thuận lợi thương mại (NCTF) để phát triển và triển khai thực hiện kế hoạch hành động quốc gia cho tăng cường khả năng cạnh tranh thương mại,
• Phát triển hạ tầng và dịch vụ giao thông,
• Đơn giản hóa thủ tục pháp quy để giảm thời gian và chi phí và tăng cường độ tin cậy của thương mại qua biên giới,
• Tái cơ cấu chuỗi giá trị sản xuất để tạo ra giá trị và chủ động tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu;
• Tái cơ cấu chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp.
