WASHINGTON, 25 Ekim 2016 – Dünya Bankası Grubu’nun her yıl iş yapma kolaylığı ile ilgili olarak yayınladığı raporun bu yılki İş Yapma Kolaylığı 2017: Herkes için Fırsat Eşitliği başlıklı sayısına göre, dünya genelinde rekor sayıdaki 137 ekonomi küçük ve orta ökçeli işletmelerin kurulmasını ve faaliyetlerini kolaylaştırmaya yönelik kilit reformlar uygulamaya koydu.
Yeni rapora göre, geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen 283 reformun yüzde 75’ten fazlasını gelişmekte olan ülkeler gerçekleştirirken, Sahra Altı Afrika bölgesi tüm reformlar içinde dörtte birden fazla paya sahip olmuştur.
İş Yapma Kolaylığı 2017 raporunda, iş ortamının verimliliğine ilişkin küresel ülke sıralamalarında birinci sırada Yeni Zelanda yer alırken, Singapur ikinci sırada yer almıştır. Bu ülkeleri Danimarka; Hong Kong ÖİB, Çin; Kore Cumhuriyeti; Norveç; Birleşik Krallık; Amerika Birleşik Devletleri; İsveç; ve Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Makedonya takip etmiştir..
Gerçekleştirilen reformlara dayalı olarak belirlenen, dünyada en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ülke Brunei Darüssalam; Kazakistan; Kenya; Belarus; Endonezya; Sırbistan; Gürcistan; Pakistan; Birleşik Arap Emirlikleri (BAE ve Bahreyn olmuştur.
Dünya Bankası Grubu’nun yeni İş Yapma Kolaylığı raporunun Herkes için Fırsat Eşitliği sıralamasında Türkiye geçtiğimiz yıl 55. sırada iken bu yıl 69. sırada yer aldı.
Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Johannes Zutt bu konuda şunları kaydetti: “Türkiye’nin sıralamada gerilemesinin sebeplerinden birisi de metodolojik değişikliklerdir. Aynı yöntemler kullanıldığında Türkiye sıralamada biraz daha az gerileyecek ve 63. sırada yer alacaktı. Öte yandan, Türkiye’nin sınıra uzaklığı neredeyse değişmemiş ve 67. sırada kalmıştır. Bu veriler ne anlama geliyor? İş Yapma Kolaylığı sıralamasının göreceli bir sıralama olduğunu unutmamamız gerekiyor; yani bu yıl Türkiye için çıkarabileceğimiz ana mesaj diğer ülkelerin Türkiye’ye göre daha agresif bir şekilde reform yaptığıdır. Elbette, İş Yapma Kolaylığı sadece [Haziran 2016’ya kadar] tamamlanan reformları yansıtmaktadır. Türkiye’nin son birkaç aydaki reformlarını yansıtmamaktadır ve önümüzdeki yıl sıralamadaki yerini yükseltebilir.”
Raporda yer verilen araştırma sonuçlarına göre, ortalama olarak, İş Yapma Kolaylığı alanında gösterilen daha iyi performans ile gelir eşitsizliği düzeylerinin düşük olması ve böylelikle yoksulluğun azaltılması ve refahın paylaşılması arasında bir ilişki mevcuttur.
Dünya Bankası Baş Ekonomisti ve Kıdemli Başkan Yardımcısı Paul Romer konu ile ilgili olarak şunları belirtti:“Uyulması kolay basit kurallar, bir devletin vatandaşlarına saygılı davrandığının bir işaretidir. Bunlar daha fazla girişimcilik, kadınlar için daha fazla piyasa fırsatı, hukuk devletine daha fazla bağlılık gibi doğrudan ekonomik faydalar üretir. Ancak, unutmamamız gereken bir başka husus da saygılı davranılmak insanların kendi iyiliği için değer verdiği bir şeydir ve insanlarına bu şekilde davranmayan bir devlet yönetme kabiliyetini kaybedecektir.”
İş Yapma Kolaylığı verileri, dünya genelinde hükümetlerin iş ortamına ilişkin giderek daha fazla kilit reform uygulamaları ile birlikte iş yapma kolaylığında başarıların devam ettiğini göstermektedir. Dünya genelinde yeni bir iş kurmak 10 yıl önce ortalama 46 gün sürerken, bugün 21 gün sürmektedir. Filipinler’de 10 yıl önce veri ödeme sürecinde 48 ödeme gerçekleşirken, bugün bu sayı 28’e düşmüştür; Ruanda’da gayrimenkul devir tescil işlemlerinin süresi 10 yıl önce 370 gün iken bu süre bugün 12 güne inmiştir.
Bu yılki İş Yapma Kolaylığı raporunda üç göstergeye cinsiyet ölçüleri de eklenmiştir -İş Kurma, Gayrimenkul Tescili ve Sözleşme Uygulama – ve 38 ekonomide eşitsizlikler tespit edilmiştir. Bu 38 ekonomiden 23’ü iş kurma konusunda evli kadınlardan erkeklere göre daha fazla işlem yapmalarını gerektirmektedir. Onaltı ekonomi kadınların gayrimenkule sahip olma, kullanma ve devretme haklarını kısıtlamaktadır. İş Yapma Kolaylığı raporuna göre, bu ekonomilerde özel sektördeki hem işveren hem de çalışan konumundaki kadın sayısı daha azdır.
Raporda Vergi Ödeme göstergesinin kapsamı genişletilerek, genel vergi ortamını daha iyi anlayabilmek için vergi iadeleri, vergi denetimleri ve idari vergi itirazları gibi beyanname sonrası süreçler de kapsama dahil edilmiştir. İş Yapma Kolaylığı raporunun yayınlanmaya başladığı 2004 yılından bu yana, Vergi Ödeme göstergesi altında toplam 443 reform kaydedilmiştir. Bu rakam ikinci en yüksek reform sayısıdır ve geçtiğimiz yıl 46 reform uygulanmaya konulmuştur.
Öte yandan, İş Kurma gerekliliklerinin kolaylaştırılması açık ara ile en fazla reform yapılan alandır. 2004 yılından bu yana 586 reform gerçekleştirilmiştir ve bunlardan 49’u geçtiğimiz yıl uygulamaya konulmuştur.
Raporu hazırlayan Dünya Bankası Küresel Göstergeler Grubu Direktörü Augusto Lopez-Claros bu konuda şunları belirtiyor: “Yerli, küçük ve orta ölçekli işletmelerin günlük faaliyetlerinde hükümet politikaları büyük bir rol oynamaktadır ve ağır düzenlemeler girişimcilerin enerjilerini iş geliştirme veya yenilikçilikten başka yerlere yönlendirebilir. İş Yapma Kolaylığı verilerini işte bu sebeple, akıllı, verimli, erişilebilir ve basit şekilde tasarlanan düzenlemeleri teşvik etmek amacıyla topluyoruz.”
Bu yılki İş Yapma Kolaylığı raporunda kamu ihale düzenlemelerine ilişkin pilot bir göstergeye yer verilmiştir. Raporda 78 ekonominin ihale düzenlemeleri beş ana alan bazında incelenmektedir: erişilebilirlik ve şeffaflık, geçici teminat, ödeme gecikmeleri, küçük ve orta büyüklükteki işletmelere yönelik teşvikler ve şikayet mekanizmaları. Kamu ihaleleri bir ekonominin GSYH’sının ortalama olarak yüzde 10 ila 25’ini oluşturur ve ihale piyasasını özel sektöre yönelik iş fırsatları için benzersiz bir havuz yapar.
Bölgeler bazında, Doğu Asya ve Pasifik dünya sıralamasındaki ilk 10 ülkeden ikisine (Singapur ve Hong Kong ÖİB - Çin) ve en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ülkeden ikisine (Brunei Darüssalam ve Endonezya) ev sahipliği yapmaktadır. Geçtiğimiz yıl bölgede reformlar önemli derecede ivme kazanmıştır ve bölge ekonomileri iş yapma kolaylığını arttırmak için toplam 45 reform uygulamıştır.
Avrupa ve Orta Asya bölgesi de geçtiğimiz yıl en fazla reform yapan bölgeler arasında yer almış, bölge ülkelerinden Belarus, Gürcistan, Kazakistan ve Sırbistan dünyadaki en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ülkeden dördü olmuştur. Avrupa ve Orta Asya bölgesi tutarlı bir şekilde ekonomi başına ortalama reform sayısının en yüksek olduğu bölge olmuştur ve OECD yüksek gelirli ekonomiler ile aynı iyi uygulamalara sahip olma yolunda ilerlemektedir.
Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde iş ortamına ilişkin reform faaliyetleri hız kazanmıştır ve bölge ekonomilerinin üçte ikisinden fazlası geçtiğimiz yıl toplam 32 reform uygulamıştır -bir önceki yıl uygulanan toplam reform sayısı 24 idi. Bu reformları çoğunluğu vergi ödeme sistemlerini iyileştirmeyi, sınır ötesi ticareti kolaylaştırmayı ve yeni iş kurmanın kolaylaştırılmasını hedeflerken, geçtiğimiz yıl en fazla reform uygulayan ülke Brezilya olmuştur.
Porta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesi, 20 bölge ekonomisinden 15’inde gerçekleştirilen 35 reform ile 2009 yılından bu yanaki en yüksek reform sayısına ulaşmıştır. Reform yapan ülkeler arasında, BAE ve Bahreyn dünyadaki en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ülke arasında yer almıştır. Öte yandan, bölge cinsiyet eşitsizliklerinin en fazla olduğu bölge olarak öne çıkmaktadır ve bölge ekonomilerinin yüzde 70’i kadın girişimciler için engeller yaratmaktadır.
Güney Asya bölgesinde, bir önceki yıl toplam dokuz reform gerçekleştirilirken, geçtiğimiz yıl sekiz bölge ekonomisinden beşi toplam 11 reform gerçekleştirdi. Dünyadaki en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ülke arasında yer alan Pakistan geçtiğimiz yıl Hindistan ve Sri Lanka ile birlikte birkaç reform birden uygulayan ülkeler arasında yer almıştır. Bölgede iş ortamı reform faaliyetlerinin çoğu sınır ötesi ticareti kolaylaştırmayı hedefleyen reformlar olmuştur. Ancak Afganistan ve Pakistan kadın girişimciler için ilave engeller uygulamaktadır.
Sahra Altı Afrika bölgesindeki ekonomiler reform faaliyetlerine hız vermiştir. Geçtiğimiz yıl 37 ekonomi iş ortamına ilişkin toplam 80 reform gerçekleştirirken, reform sayısında bir önceki yıla göre yüzde 14’lük bir artış kaydedilmiştir. Kenya üst üste iki yıldır en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ülke arasında yer alırken, yedi ekonomi geçtiğimiz yıl dört veya daha fazla reform uygulamıştır. Öte yandan, bölgedeki 13 ekonomi kadın girişimciler için ilave engeller uygulamaktadır.
İş Yapma Kolaylığı Projesi Yöneticisi Rita Ramalho rapor ile ilgili olarak şunları kaydetti: “İş Yapma Kolaylığı raporunun en önemli hedefi özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde olmak üzere hem kadınlar hem de erkekler için girişimciliği sağlamaktır. Dünya genelinde hükümetlerin iş ortamını iyileştirmek ve istihdam yaratılmasını sağlamak için adımlar atması kutlanmayı hak eden bir gelişmedir. Geçtiğimiz yıl gözlemlediğimiz bu başarıları önümüzdeki yıllarda da kaydetmeye devam etmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz.”
Raporun tamamına ve ekindeki veri kümelerine www.doingbusiness.org adresinden ulaşabilirsiniz.
