WASHINGTON, 27 Ekim 2015 – Dünya Bankası Grubu’nun yıllık iş yapma kolaylığı ölçümlerine göre, gelişmekte olan ülkeler son 12 aylık dönemde yerel işletmelerin kuruluşlarını ve faaliyetlerini kolaylaştırmak amacıyla iş reformlarına hız kazandırdılar.
İş Yapma Kolaylığı 2016: Düzenleyici Kalitenin ve Verimliliğin Ölçülmesi başlıklı raporda geçtiğimiz yıl 85 gelişmekte olan ülkenin 169 iş reformu uyguladığı belirtiliyor. Önceki yıl 154 reform yapılmıştı. Yüksek gelirli ülkelerin uyguladığı ilave 62 reform ile birlikte, geçtiğimiz yıl dünya genelinde 122 ekonomi toplam 231 reform uygulamış oldu.
Geçtiğimiz yıl yapılan yeni reformların çoğunluğu maliyet ve karmaşıklık düzeylerini düşürerek düzenlemelerin verimliliğini arttırmak amacıyla tasarlanan reformlardan oluşmaktadır. En fazla iyileşmenin kaydedildiği alan, bir iş kurmak için gerekli izinleri almanın ne kadar sürdüğünün ve bununla ilişkili işlem maliyetlerinin miktarının ölçüldüğü İş Kurma alanında gerçekleşti. 33’ü gelişmekte olan ülke olmak üzere toplam 45 ekonomi girişimcilerin iş kurmalarını kolaylaştıran reformlar yaptı. Örneğin Hindistan asgari sermaye gerekliliğini ve işletme faaliyet belgesini kaldırarak önemli iyileşmeler kaydetti; böylelikle girişimciler gereksiz bir prosedürden ve 5 günlük bekleme süresinden kurtulmuş oldu. Kenya da şirket tescili öncesi prosedürleri sadeleştirerek iş kurmayı daha kolay hale getirdi ve iş kurma sürecini 4 gün kısalttı.
Yasal kurumları ve çerçeveleri güçlendirme çabaları daha düşük seviyede olarak gerçekleşti; geçtiğimiz yıl bu alanda 53 ekonomide 66 reform uygulandı. Bu reformlar 32 iyileştirme ile en çok Kredi Kullanma alanında uygulandı; bunların neredeyse yarısı Sahra Altı Afrika bölgesinde gerçekleşti.
Dünya Bankası Baş Ekonomisti ve Kıdemli Başkan Yardımcısı Kaushik Basu rapor ile ilgili olarak şunları söyledi: “Modern bir ekonomik düzenleme olmaksızın işleyemez; aynı zamanda kötü ve ağır yükler getiren bir düzenleme bir ekonomiyi durma noktasına getirebilir. Kalkınma zorluğu, iyi ve gerekli düzenlemeleri tespit ederek ve yaratıcılığı engelleyen, küçük ve orta ölçekli işletmelerin işleyişini aksatan düzenlemelerden sakınarak bu dar yolda ilerlemektir. Dünya Bankası Grubu’nun İş Yapma Kolaylığı raporu ayrıntılı yıllık anketler yoluyla ülkelerin düzenleyici ve bürokratik sistemlerini takip etmektedir. İstihdam yaratma ve kalkınmayı sağlama zorluğu ile karşı karşıya olan politika yapıcılar için, çeşitli İş Yapma Kolaylığı göstergeleri bakımından ülkelerin nasıl bir performans gösterdiğini incelemek büyük faydalar sağlayacaktır.”
Son 12 yıla ait İş Yapma Kolaylığı verileri, 2003 yılında dünya genelinde bir iş kurmanın ortala 51 günlük bir zaman aldığını göstermektedir. Bu süre bugün yarıdan fazla azalarak 20 güne inmiştir. Ayrıca veriler daha düşük gelirli ülkelerin zaman içinde yüksek gelirli ülkelerden daha fazla iyileşme kaydetmesi ile birlikte en iyi uygulamalara yakınlaşma bakımından cesaret verici işaretler ortaya koymaktadır. Mozambik bu eğilimin bir örneğini teşkil etmektedir. 2003 yılında Mozambik’te bir girişimcinin iş kurması 168 günlük bir zaman alırken, bu süre bugün sadece 19 güne inmiştir.
Rapor ayrıca İş Yapma Kolaylığı tarafından ölçülen tüm alanlarda çevrim içi elektronik hizmet sunumunun potansiyel ekonomik faydaları göz önüne alındığında girişimcilerin kamu ile olan işlemlerinde interneti giderek daha yaygın olarak kullandığına dikkat çekmektedir. Geçtiğimiz yıl, çevrim içi vergi ödeme sistemlerinin, ithalat-ihracat belgesi işlemlerinin, işletme ve gayrımenkul tescil işlemlerinin, vs. uygulamaya konulmasını veya iyileştirilmesi amacıyla 50 reform uygulanmıştır.
Bu yılki rapor, fiili gerçeklikleri daha iyi yakalayabilmek amacıyla iş ortamını destekleyen kurumların kalitesine ilişkin önemli yeni ölçüler getirecek iki yıllık bir çalışmayı ortaya koymaktadır. Örneğin, Gayrımenkul Tescili alanında, arazi idaresinin kalitesi ile ilgili yeni bir endeks arazi idaresi sistemlerinin güvenilirliğini, şeffaflığını, coğrafi kapsama alanını ve arazi ile ilgili ihtilafların çözümüne ilişkin hususları ölçmektedir.
Rapora göre, düzenlemenin ekonomik büyümeye ve insanların refahına katkıda bulunan kolaylaştırıcı bir ortam oluşturma amacına ulaşabilmesi için, düzenleyici kalite en az düzenleyici verimlilik kadar önemlidir.
Raporu hazırlayan Dünya Bankası Küresel Göstergeler Grubu’nun Direktörü Augusto Lopez-Claros bu konuda şunları kaydetti: “İş düzenlemelerinin verimliliğinin ve kalitesinin, ulusal ekonomilerin büyümesine yardımcı olan daha rekabetçi ve sürdürülebilir şirketlerin ve işletmelerin oluşturulması ile eşit derecede önemli olduğunu gösteren ikna edici araştırmalar mevcuttur. Daha önce verimlilik üzerinde yoğunlaşan vurguyu tamamlayıcı şekilde, düzenlemenin kalitesi üzerindeki artan vurgu, iyi tasarlanmış ve kötü tasarlanmış düzenlemeler arasında daha net bir ayrım sağlamayı amaçlamakta ve düzenlemelerin nerelerde işletmelerin büyümesini kolaylaştırdığının nerelerde ise tersi yönde bir etki yarattığının tespit edilmesini kolaylaştırmaktadır”.
Avrupa ve Orta Asya bölgesi ekonomileri, yeni kalite ölçütlerinde iyi bir performans sergilerken, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki ekonomiler daha düşük performans sergilemiştir.
Küresel sıralamalarda Singapur en üst sıradaki yerini korumaktadır. En fazla işletme dostu düzenlemelere sahip ilk 10 ekonomi listesinde Singapur’u ikinci sırada Yeni Zelanda ve daha sonra Danimarka (3); Kore Cumhuriyeti (4); Hong Kong ÖİB, Çin (5); İngiltere (6); Amerika Birleşik Devletleri (7); İsveç (8); Norveç (9) ve Finlandiya (10) takip etmektedir.
Dünyada en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ekonomi, yani geçtiğimiz yıl en az üç reform uygulayarak sıralamada üst sıralara tırmanan ülkeler ise Kosta Rika, Uganda, Kenya, Kıbrıs, Moritanya, Özbekistan, Kazakistan, Jameika, Senegal ve Benin olmuştur.
Bölgeler bazında, Sahra Altı Afrika bölgesi küresel düzenleyici reformlar ile sağlanan iyileşmelerin yaklaşık yüzde 30’unu ve dünyada en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ekonominin yarısını oluşturmuştur. Fildişi Sahili, Madagaskar, Nijer, Togo ve Ruanda’da da birden fazla reform uygulanmıştır. Bölgede en yüksek sıradaki ülke, dünya sıralamasında 32. sırada yer alan Morityus’tur.
Avrupa ve Orta Asya bölgesi de geçtiğimiz yıl önemli bir reformcu bölge olarak öne çıkmıştır; bölge ülkelerinden Kıbrıs, Özbekistan ve Kazakistan dünyada en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ekonomi arasında yer almıştır. Bölge hem en az bir reform uygulayan ülkeler grubunda en yüksek paya hem de ekonomi başına ortalama düzenleyici reform sayısı bakımından en yüksek ortalama sayıya sahiptir.
Güney Asya bölgesindeki sekiz ekonomiden altısı toplam dokuz reform uygulamıştır – Avrupa ve Orta Asya bölgesinden sonra ikinci en büyük bölgesel paya sahiptir. Birden fazla reform uygulayan ülkeler arasında Hindistan, Bhutan ve Sri Lanka yer almaktadır. Bölgede en yüksek sıradaki ülke, küresel sıralamada 71. Sırada yer alan Bhutan’dır.
Doğu Asya ve Pasifik bölgesinde reform faaliyetleri hızla devam etmiştir; 25 bölge ülkesinin yarıdan fazlası geçtiğimiz yıl toplam 27 reform uygulamıştır. Bölge ülkelerinden dördü dünya sıralamasında ilk beş ülke arasında yer almaktadır ve bunlardan Singapur dünya sıralamasının en tepesindeki ekonomidir.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde reform faaliyetleri hafif bir hız kazanmıştır; 20 bölge ekonomisinden 11’i toplam 21 reform uygulamıştır. Birden fazla reform uygulayan ülkeler arasında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Fas, Tunus ve Cezayir yer almıştır. Dünya sıralamasında 31. sırada yer alan BAE bölgenin en yüksek sıradaki ülkesidir.
Latin Amerika ve Karayipler bölgesi reformlar içinde en düşük paya sahip bölge olmuştur. 32 bölge ekonomisinin yarıdan azı toplam 24 reform gerçekleştirmiştir. Kosta Rika ve Jameika dünyada en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ülke arasında yer almaktadır. Dünya sıralamasında 38. sırada bulunan Meksika, bölgenin en yüksek sıradaki ülkesidir.
İş Yapma Kolaylığı projesinin Yöneticisi Rita Ramalho ise konuyla ilgili olarak şunları söyledi: “Özellikle düşük gelirli ekonomiler ve kırılgan devletler olmak üzere bu kadar çok sayıda ekonominin yerel girişimciler için iş ortamını iyileştirmeye yönelik reformlar yaptıklarını görmek cesaret vericidir. Zaman içinde bu ülkelerin yaptıkları reformlar daha fazla istihdam, ekonomik büyüme ve halkları için daha fazla refah gibi sonuçlar doğurabilecektir.”
Raporun tamamına ve ekindeki veri kümelerine şu adresten ulaşabilirsiniz: https://www.doingbusiness.org/
