වයස අවුරුදු පහට අඩු ළමුන් සඳහා මුල් කාලීන සේවාවන් පුළුල් කිරීම සඳහා ලොව පුරා නව අවධානයක් ඇති වී තිබේ. මුල් ළමාවිය රැකවරණය සහ අධ්‍යාපනය (Early Childhood Care and Education (ECCE) යන්නට අධ්‍යාපනය හා ළමා රැකවරණය යන දෙකම ඇතුළත් වන අතර කුඩා දරුවන්ගේ අවශ්‍යතා සහ ඔවුන්ගේ දෙමව්පියන්ගේ හෝ රැකබලා ගන්නන් සතු හැකියාවන් ද ඊට ඇතුළත් වේ. ඵලදායි මුල් ළමාවිය රැකවරණය සහ අධ්‍යාපනයක් සැපයීම සඳහා මෙම සාධක දෙකම සලකා බැලිය යුතු බව මේ වන විට වඩ වඩාත් පැහැදිලි වෙමින් තිබේ. ළමා රැකවරණය සහ අධ්‍යාපනය, සාම්ප්‍රදායිකව එකිනෙකාගෙන් වෙන්වූ ක්ෂේත්‍රයන් ලෙස පැවතියත්, පවුල් සඳහා වඩාත් කාර්යක්ෂම මුල් ළමාවිය රැකවරණය සහ අධ්‍යාපන සේවාවන් සැපයීම සඳහා මේ දෙක ඒකාබද්ධ කිරීමේ ප්‍රවණතාවක් පවතී.
ශ්‍රී ලංකාවේ අනිවාර්ය වන ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික අධ්‍යාපනය රජය නොමිලේ ලබා දෙයි. නමුත් අනිවාර්ය නොවන පෙර පාසල් අධ්‍යාපනය රජය නොමිලේ ලබා නෙදෙන අතර ප්‍රවේශය පිළිබඳවද විවිධ ගැටලු ඇත. එනිසා බොහෝ පෙර පාසල් හා දිවා සුරැකුම් මධ්‍යස්ථාන පුද්ගලික අංශය මඟින් ක්‍රියාත්මක කරන අතර ගාස්තු අය කිරීම හේතුවෙන් ජනගහනයෙන් සැලකිය යුතු කොටසකට මේ පෙර පාසල් හා දිවා සුරැකුම් මධ්‍යස්ථාන සදහා ප්‍රවේශ වීමට අවස්ථාව අහිමි වේ. ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික අධ්‍යාපනය සඳහා ඇතුළත් වීමේ අනුපාතය පිළිවෙලින් සියයට 99 ක් සහ සියයට 84 ක් තරම් ඉහළ වේ. නමුත් වයස අවුරුදු 3-5 අතර පෙරපාසල් ළමුන් සඳහා මෙම අනුපාත 2016 දී සියයට 56.6 ක් විය.
පවුලකට වියදම් දැරිය හැකි ළමා සුරැකුම් පහසුකම් පැවතීම රටේ ශ්‍රම බලකායට සෘජුවම බලපායි. ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් ඉහළ අධ්‍යාපන මට්ටමක් ලඟා කරගෙන තිබියදීත්, රටේ කාන්තා ශ්‍රම බලකායේ සහභාගීත්ව අනුපාතය 2019 දී සියයට 34.5 ක් විය. අන්තර්ජාතික මූල්‍ය සංස්ථාව (International Finance Corporation (IFC) විසින් කරන ලද 2018 අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ වයස අවුරුදු පහට අඩු දරුවෙකු සිටීම ශ්‍රී ලාංකික කාන්තාවකගේ ශ්‍රම බලකායට සහභාගී වීම සියයට 7.4 කින් අඩු කර ඇති බවයි.
එපමණක්ද නොව, ශ්‍රී ලංකාවේ ජනගහනය වයස්ගත වෙමින් පවතී - දැනටමත් ශ්‍රී ලංකාව දකුණු ආසියාවේ වේගයෙන් වයස්ගත වන ජනගහනය සහිත රට බවට පත් වී ඇත - මෙහි දී පවුල් ව්‍යුහයන් සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය වෙනස් වේ, විස්තෘත පවුලෙන් ලැබෙන සහයෝගය අඩුවීම නිසා කුඩා දරුවන්ට නිවසේදී රැකබලා ගැනීමේ හැකියාව අඩු වන අතර ළමා රැකවරණය සඳහා ඇති ඉල්ලුම එම නිසා වැඩි වේ.
අපට දක්නට ලැබෙන ශුභවාදී ප්‍රවණතාවක් නම්, ළමා රැකවරණය සඳහා සේවා යෝජකයන්ගෙන් ලැබෙන සහයෝගය වැඩි වීමක් දක්නට ලැබීමයි. නමුත් මෙම සහාය අවිධිමත් අංශයේ සේවය කරන දෙමාපියන්හට නොලැබෙන අතර එම අංශය තුළ 2019 වසරේ දී සියළුම කම්කරුවන්ගෙන් සියයට 57.4 කට රැකියා සපයා ඇත.
