Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 2 tháng 2 năm 2015 – Diễn đàn Đồng bằng sông Cửu Long được mở ra ngày hôm nay nhằm tìm kiếm những giải pháp mới cho công cuộc phát triển và ứng phó với biến đổi khí hậu hiện nay của các sinh kế bền vững và được cải thiện trong vùng. Diễn đàn do Bộ Tài nguyên Môi trường, Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn, Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ, và Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Đại sứ quán Úc và Đại sứ quán Hà Lan đồng tổ chức.
Diễn đàn có sự hiện diện của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Nguyễn Minh Quang, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát, các Phó chủ tịch 13 tỉnh ĐBSCL, cùng với những đại diện từ các cơ quan phát triển khác như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng phát triển Châu Á, Chính phủ Australia, Hà Lan, Nhật, Đức và các tổ chức khác như IUCN và IFAD.
Phát biểu tại Diễn đàn, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nhấn mạnh tầm quan trọng của vùng trong công cuộc phát triển của toàn miền nam Việt Nam cũng như của cả quốc gia. “Tuy nhiên khu vực này đang đối mặt với các thách thức rất lớn liên quan đến vấn đề nguồn nước, xâm nhập mặn và những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.” Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nói. “ Nhận thức rõ về các thách thức này, cùng với các nỗ lực của cộng đồng quốc tế, Chính phủ Việt Nam đã và đang quyết liệt chỉ đạo và triển khai lồng ghép các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu vào các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, khu vực đồng băng sông Cửu Long luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ Việt Nam, chúng tôi luôn nêu cao quyết tâm chính trị và các ưu tiên đầu tư phát triển của Việt Nam cho khu vực này theo định hướng tổng hợp và bền vững, hướng đến một tương lai tươi sáng cho vùng đất trù phú nhưng cũng rất dễ bị tổn thương này.”
Theo Đại sứ Úc, Hugh Borrowman, “Tất cả các đại biểu đều có chung quan tâm tới sự phát triển bền vững của khu vực ĐBSCL. Bên cạnh lý do phát triển bền vững về kinh tế và xã hội, một khu vực mạnh, giàu và tự tin sẽ tốt cho người dân Việt Nam, cho khu vực và thế giới.”
Diễn đàn được tổ chức theo một hình thức tương tác sáng tạo mới, với các nhóm thảo luận bao gồm các đại biểu từ các Sở Tài nguyên Môi trường, Sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn và Sở Kế hoạch Đầu tư, cùng thảo luận các vấn đề, thách thức và đề xuất các giải pháp cho ba tiểu vùng của khu vực ĐBSCL.
“Có thể nói chưa bao giờ vùng Đồng bằng sông Cửu Long lại đứng trước nhiều thách thức như hiện nay, bao gồm cả các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, nước biển dâng cũng như các áp lực ngày càng lớn của sự phát triển kinh tế xã hội còn chưa thực sự bền vững.” Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Minh Quang phát biểu. “Tôi xin lưu ý rằng, tương lai là không chắc chắn. Chính vì thế, chúng ta không thể có một tầm nhìn “cứng” cho khu vực này khi mà các yếu tố nội sinh lẫn ngoại sinh đang tương tác, tác động lẫn nhau và ảnh hưởng đến sự phát triển của khu vực đồng bằng và không thể tách rời khỏi sự phát triển của khu vực. Chính vì thế, chúng ta cũng cần phải xây dựng một lộ trình, trong đó có các kịch bản khác nhau, về đường lối phát triển cho khu vực này, kết hợp với các kịch bản phát triển khác như phát triển kinh tế, biến đổi khí hậu và nước biển dâng, phát triển thượng nguồn, v.v… mà chúng ta có thể lựa chọn đường lối phát triển tốt nhất cho khu vực này.”
Tại Diễn đàn, các đại biểu cũng thảo luận về những thách thức đối với các cộng đồng và sinh kế của ngành nông nghiệp và thủy sản, là những thành tố quan trọng của kinh tế khu vực. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát đã nêu lên những thách thức cho sự phát triển trong vùng, đó là thoái hóa đất duyên hải cho sản xuất, lũ lụt, và cho rằng cần phát huy hơn nữa tiềm năng của khu vực nông nghiệp và thủy sản.
“Để phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn ĐBSCL phải khắc phục những thách thức và tồn tại nêu trên nông nghiệp ĐBSCL phải nhanh chống đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới trong mối quan hệ chặt chẽ đa ngành”, theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát “Nông nghiệp ĐBSCL phải chuyển mạnh sang sản xuất hàng hóa cạnh tranh quốc tế hướng tới chất lượng cao, giá trị gia tăng cao và bền vững trên cơ sở tiếp tục phát huy cao hơn lợi thế về sản xuất lúa gạo, tôm, cá tra, trái cây (cây ăn quả có múi, xoài, nhãn…).”
Đại biểu tham gia Diễn đàn cũng nghe các bài học từ sự phát triển của các hệ Đồng bằng khác, từ Băng la đét, Hà Lan, Mít xi xi pi, Ni giê, và Mu ray Đa linh. Phát biểu tại Diễn đàn, bà Tieneke Huizinge-Heringa, nguyên Bộ trưởng Kế hoạch Không gian, Nhà ở và Môi trường Hà Lan chia sẻ kinh nghiệm của mình. “Dọc bờ biển, chúng tôi sử dụng các giải pháp ‘mềm’ bất kì nơi nào chúng tôi có thể làm được, và giải pháp ‘cứng’ khi bắt buộc phải sử dụng, và chọn lựa các giải pháp phi công trình bất kì nơi nào có thể được. Điều tối quan trọng là cần có sự tham gia của các bên liên quan để tìm kiếm các giải pháp tối ưu và giúp quá trình ra quyết định được thực thi từ dưới lên.”
Diễn đàn kéo dài hai ngày đã thảo luận những điểm chính trong Kế hoạch Đồng bằng sông Cửu Long, trong đó gợi ý một tầm nhìn phát triển lồng ghép cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Các thảo luận nhóm đã giúp các đại biểu thảo luận cần làm gì để xác định những thách thức và chiến lược đối phó, và tiếp tục sẽ phải làm gì, khi nào.
“Để chúng ta đi được từ một khung khuyến nghị chung tới những hành động chắc chắn cụ thể hơn nữa yêu cầu phải có ba nhân tố quan trọng”, bà Victoria Kwakwa, Giám đốc quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam gợi ý. “Trước tiên là phải củng cố và cải thiện các cơ chế thể chế cho phép phối hợp liên tỉnh và liên ngành trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Thứ hai là phải xác định ra những đầu tư ít hối tiếc nhất và những chính sách môi trường thông minh phù hợp với những khuyến nghị trong Kế hoạch Đồng bằng sông Cửu Long. Thứ ba là phải chủ động huy động được các nguồn lực để thiết lập một cơ chế tài chính cho Đồng bằng sông Cửu Long, cho phép và thúc đẩy đầu tư chiến lược đối với phát triển và biến đổi khí hậu.”
Diễn đàn Đồng bằng sông Cửu Long hướng tới nâng cao hiểu biết về khung lồng ghép cho việc xây dựng khả năng ứng phó của Đồng bằng sông Cửu Long, chứng minh bằng các nghiên cứu tình huống và thảo luận những điểm lợi hại điển hình của quá trình quyết định có tính lồng ghép và lâu dài thông qua phối hợp đa ngành. Hơn 200 đại biểu từ các cơ quan chính quyền trung ương và địa phương, các trường đại học, các đại sứ quán và các tổ chức quốc tế đã tham dự Diễn đàn.
