WARSZAWA, 4 października 2022 r. – Tempo wzrostu polskiej gospodarki może w 2023 r. spowolnić bardziej niż pierwotnie oczekiwano, ponieważ trwająca w Ukrainie wojna pogorszyła perspektywy popandemicznego odbicia w całej Europie - tak wynika z opublikowanego we wtorek raportu Banku Światowego.
W przyszłym roku polska gospodarka może urosnąć o 1,6 procent w porównaniu do 4,0 procent prognozowanych na rok 2022 i do 3,6 procent oczekiwanych przez Bank w poprzedniej edycji raportu, opublikowanej wiosną.
Gospodarka Ukrainy może w tym roku skurczyć się z kolei o 35 procent z powodu utracenia przez kraj zdolności produkcyjnych, zniszczeń dużej części areału ziem uprawnych oraz spadku dostępności siły roboczej, gdyż wojna zmusiła do wyprowadzki 14 milionów Ukraińców. Z ostatnich szacunków Banku Światowego wynika, że obecny koszt odbudowy Ukrainy, obejmujący moce wytwórcze, infrastrukturę oraz potrzeby społeczne, wynosi przynajmniej 349 miliardów dolarów, półtorakrotność gospodarki Ukrainy z 2021 r., czyli sprzed rozpoczęcia wojny.
„Inwazja Rosji na Ukrainę wywołała jeden z największych kryzysów uchodźczych i doprowadziła do olbrzymich strat w ludziach oraz strat materialnych. Ukraina nadal potrzebuje ogromnego wsparcia finansowego w czasie trwającej wojny, aby móc też szybko uruchamiać projekty służące odbudowie kraju” – mówi Anna Bjerde, wiceprezes Banku Światowego na region Europy i Azji Środkowej.
Wojna szkodzi też światowej gospodarce, ponieważ doprowadza do zakłóceń w handlu i wywołuje szoki na rynku żywności i paliw. Powoduje to wysoką inflację, a w konsekwencji zaostrzanie polityki monetarnej przez wiele banków centralnych na świecie. Aktywność gospodarcza strefy euro, która jest największych partnerem handlowym krajów rozwijających się Europy i Azji Środkowej, też znacznie pogorszyła się w drugiej połowie 2022 r. Przyczyniły się do tego problemy w łańcuchu dostaw, gorsze warunki na rynkach finansowych i słabsze nastroje wśród konsumentów i przedsiębiorców. Największy wpływ wojny widać na rynku energii – w rosnących cenach wywołanych spadkiem podaży z Rosji.
Bank Światowy obniżył prognozy wzrostu na 2023 r. dla większości krajów Europy i Azji Środkowej. Prognozy te obarczone są dużą niepewnością, gdyż przedłużająca się wojna może spowodować jeszcze większe straty gospodarcze i środowiskowe oraz jeszcze mocniej zaburzać handel międzynarodowy i w inwestycje. Ryzyko finansowe też pozostaje podwyższone z powodu wysokiego poziomu zadłużenia oraz inflacji.
Specjalny dodatek do opublikowanego we wtorek raportu szczegółowo analizuje skutki kryzysu energetycznego. Ceny ropy, gazu i węgla rosły już od pierwszych miesięcy 2021 r., ale po rosyjskiej inwazji na Ukrainę wystrzeliły mocniej w górę, przez co inflacja osiągnęła poziomy nieobserwowane w krajach regionu od dekad. Ten bezprecedensowy kryzys uderza zarówno w konsumentów, jak i w rządy, obniżając przestrzeń fiskalną, produktywność firm i zasobność domowych portfeli.
„Wyższe ceny energii i żywności będą obciążać popyt ze strony gospodarstw domowych, szczególnie dotykając mniej zamożnych rodzin, które połowę miesięcznych wydatków przeznaczają na żywność i energię. Podjęte środki zaradcze w postaci tarczy antyinflacyjnej, czternastej emerytury oraz dotacji na zakup nośników energii złagodzą konsekwencje wzrostu cen dla odbiorców, ale odsetek populacji zagrożonej ubóstwem może pozostać w najbliższych latach 1-2 punkty procentowe powyżej poziomów z 2021 r.” – mówi Cristina Savescu, starsza ekonomistka Banku Światowego na kraje Unii Europejskiej.
Raport szczególną uwagę poświęca systemom ochrony społecznej w regionie: pełniły one kluczową rolę we wspieraniu firm i gospodarstw domowych w trakcie pandemii, a następnie w obliczu konsekwencji rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
Wśród reform wspierających systemy ochrony społecznej w przyszłości mogą znaleźć się: gwarantowany minimalny poziom wsparcia dochodu, mający chronić firmy i obywateli przed szokami rynkowymi; stopniowa likwidacja barier w zatrudnianiu i zwalnianiu pracowników, która przyczyni się do zwiększenia zatrudnienia formalnego w sektorze prywatnym i redukcji zatrudnienia w sektorze nieformalnym; bardziej powszechny i mocniejszy system ochrony grup szczególnie wrażliwych oraz cyfryzacja mająca na celu zwiększenie jakości i dostępności usług publicznych.
