Sigurimi i të drejtave pronësore në Ballkanin Perëndimor ndihmon në rritjen e bizneseve dhe krijimin e vendeve të punës

Xhenana Hoxhiq është drejtoresha e AP Atelier, një kompani mobiljesh me qendër në Tešanj, Bosnje dhe Hercegovinë. Kompania është e specializuar në karriget e zyrës dhe ato komerciale, si dhe mobilje të tjera. E themeluar si biznes i ri në vitin 2015, AP Atelier ka përjetuar rritje të konsiderueshme dhe tani punëson 107 persona në dy objekte. Ky zgjerim u bë i mundur kur kompania bleu me sukses dhe regjistroi ligjërisht një ngastër shtesë toke për hapësirë ​​shtesë prodhimi dhe magazinimi, një proces i lehtësuar përmes Projektit të Bankës Botërore për Regjistrimin e Pasurive të Paluajtshme.   

"Kohët e fundit kemi blerë, legalizuar dhe transferuar pronësinë e afërsisht 5,000 metrave katrorë tokë të re pranë objektit tonë ekzistues," thotë Xhenana. "Ne duhet të zgjerojmë kapacitetin tonë sepse klientët tanë kërkojnë më shumë nga produktet tona."

Duke integruar tokën dhe informacione të tjera gjeohapësinore, për shembull nëpërmjet regjistrave të ndërtesave dhe të pasurive të paluajtshme, dhe duke zbatuar masa të qasjes miqësore për përdoruesit, sipërmarrësit në Bosnje dhe Hercegovinë si Xhenana tani mund të kenë qasje në një proces të thjeshtësuar për blerjen dhe regjistrimin e pronës. Falë investimeve në modernizimin e regjistrit të tokës dhe përditësimet e infrastrukturës së TI-së të mbështetura nga Banka Botërore, shërbimet publike janë më të lehta për qasje, më transparente dhe më efikase. Këto përmirësime zgjerojnë mundësitë në tregjet e hipotekave dhe kredive duke forcuar gjithashtu peizazhin e biznesit, duke u mundësuar sipërmarrësve të fokusohen në inovacionin dhe operacionet e përditshme të biznesit.

"Pasi të blini pronën, është thelbësore të menaxhoni dokumentacionin në mënyrë efikase ashtu që të mund të vazhdoni me investimin tuaj. Kjo bën të mundur që të filloni të punoni më shpejt, të shlyeni kreditë dhe të filloni të gjeneroni një fitim," përfundon Xhenana. "Pasi të ndërtohet objekti i ri, ne do të kalojmë në hapësirën tonë, duke kursyer në qira. Kjo do të na mundësojë të investojmë në pajisje me cilësi më të lartë, të punësojmë më shumë staf, të zgjerojmë spektrin e produkteve tona dhe të përmbushim kërkesat e klientëve tanë."

Dixhitalizimi kursen kohën dhe përpjekjen e sipërmarrësve

Një mënyrë efektive për të thjeshtuar dokumentacionin është përmes dixhitalizimit, i cili transformon proceset e bazuara në letër në sisteme dixhitale për të thjeshtuar administrimin, për të reduktuar vonesat dhe për të përmirësuar qasjen - një transformim që tashmë është duke u zhvilluar në Serbi. Marija Stoiljković, një fermere nga Smedereva në Serbinë lindore, ishte e etur për të regjistruar shpejt pronën e saj të trashëguar. Zotërimi i tokës i lejon asaj të aplikojë për subvencione bujqësore që mund të përmirësojnë fermën e saj, veçanërisht në kultivimin e frutave.

"Dixhitalizimi na ka bërë gjithçka më të lehtë. Nuk ka më shëtitje pa fund nëpër korridore me pirgje letrash dhe formularësh," shpjegon Marija. "Tani, unë mund të bëj një kafe dhe, me vetëm tre klikime kryhet gjithçka."

Projekti i Menaxhimit të Pasurive të Paluajtshme në Serbi ka krijuar një infrastrukturë moderne të TIK-ut që menaxhon të dhënat e tokës për mbi 85% të vendit. Veçanërisht, miratimi i teknologjisë së internetit ka reduktuar ndjeshëm kohën e përpunimit në agjencinë e tokës së Serbisë: koha mesatare e regjistrimit ka rënë nga 48 ditë në më pak se katër.

"Kur filloi procesi i dixhitalizimit, isha pak skeptike. Mendova se do të ishte e ndërlikuar. Megjithatë, doli të ishte e lehtë, e shpejtë dhe e drejtpërdrejtë!" shpjegon Marija. "Ky është një biznes i drejtuar nga familja dhe ne kishim hezituar të zgjeroheshim për shkak të dokumenteve komplekse dhe kohës që kërkonte. Tani që procesi është thjeshtuar, ne po shqyrtojmë të zgjerohemi në të ardhmen e afërt."

Ndërtimi i ndërgjegjësimit

Kosova gjithashtu ka bërë investime të rëndësishme në përmirësimin e të dhënave të saj pronësore, të cilat kanë qenë vendimtare për zhvillimin ekonomik të vendit gjatë 15 viteve të fundit.

Që nga viti 2011, i mbështetur nga Banka Botërore dhe partnerët tjerë, sektori i tokës dhe pronës në Kosovë ka pësuar ndryshime të mëdha. Projekti i kadastrës dhe regjistrimit të pasurive të paluajtshme i financuar nga IDA ka përditësuar regjistrat e tokës për 15% të Kosovës, në zonat ku jeton shumica e popullsisë dhe ku ka prodhim ekonomik, si dhe ka shkurtuar kohën e regjistrimit të transaksioneve me 65%.

Këto përpjekje po bëjnë ndryshime për gratë ndërmarrëse kosovare. Ajshe Tershana, ish-shefe e Shërbimeve Kadastrale në Shtime, një komunë e vogël rurale në Kosovë, vëren se para vitit 2014, regjistrimet e përbashkëta të pronës mes bashkëshortëve ishin praktikisht të padëgjuara.

Përmes fushatave vetëdijësuese të shënjestruara dhe të drejtuara nga të dhënat, në përfundim të projektit, gati një e pesta e të gjitha transaksioneve pronësore të regjistruara në Shtime ishin në emër të grave, duke zhbllokuar kështu potencialin e grave në biznes, që është me shumë rëndësi për forcimin e rritjes ekonomike dhe inovacionit.

Duke u mbështetur në suksesin e kësaj qasjeje, Banka Botërore po bashkëpunon me autoritetet në Kosovë dhe po bashkëpunon me organizatat e shoqërisë civile për të rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e pronësisë së sigurt të tokës.

Partneriteti i Bankës Botërore me Bosnjën dhe Hercegovinën, me Kosovën, dhe me Serbinë në modernizimin e regjistrimit të tokës gjatë 20 viteve të fundit ka përmirësuar pronësinë e pronës, e cila është jetike për forcimin e mjedisit për të bërë biznes në këto vende. Duke vazhduar përpjekjet për dixhitalizimin e shërbimeve, reduktimin e barrës mbi pronarët e bizneseve dhe ndërgjegjësimin për të drejtat ligjore, këto vende po përmirësojnë efikasitetin e tregut të pasurive të paluajtshme dhe po fuqizojnë bizneset e vogla dhe të mesme për të krijuar vende pune dhe për t'u zgjeruar.