WASZYNGTON/WARSZAWA, 11 kwietnia 2024. Bank Światowy podniósł prognozę wzrostu PKB dla Polski do 3,0 proc. w 2024 roku z oczekiwanych poprzednio 2.6 proc., głównie z uwagi na odbicie konsumpcji prywatnej, którą wspierają spadająca inflacja, wzrost płac realnych, napięty rynek pracy, oraz wzrost świadczeń i transferów socjalnych, wynika z opublikowanego dziś raportu na temat perspektyw wzrostu gospodarek wschodzących Europy i Azji Środkowej.
Prognoza wzrostu gospodarczego w Polsce na 2025 r. pozostała niezmieniona na poziomie 3.4 proc. W przyszłym roku wzrost PKB będzie dodatkowo wspierany przez wzrost inwestycji, napędzany przez reformy strukturalne i napływ funduszy unijnych.
Na rynkach wschodzących regionu Europy i Azji Środkowej Bank Światowy prognozuje osłabienie aktywności gospodarczej w 2024 roku na skutek czynników takich jak spadek tempa wzrostu na świecie, restrykcyjna polityka pieniężna i spowolnienie w Chinach, a także spadki cen surowców.
Tempo wzrostu gospodarczego w regionie, które w 2023 r. przyspieszyło do 3,3 proc. w związku z powrotem Rosji, jak i dotkniętej wojną Ukrainy na ścieżkę wzrostu oraz silniejszym odbiciem gospodarek Azji Środkowej, w bieżącym roku prawdopodobnie straci rozpęd i wyniesie 2,8 proc. Tempo wzrostu powinno się utrzymać na podobnym poziomie także w 2025 r.
W prognozie zwrócono także uwagę na kilka czynników, które mogą dodatkowo osłabić wzrost w regionie, takich jak słabsze od oczekiwań ożywienie u głównych partnerów handlowych, zwłaszcza w strefie euro, restrykcyjna polityka pieniężna oraz zaostrzenie sytuacji geopolitycznej.
„Kraje Europy i Azji Środkowej borykają się z różnymi kryzysami, spotęgowanymi przez aktualne wyzwania dla globalnego wzrostu gospodarczego”, powiedziała Antonella Bassani, wiceprezes Banku Światowego na region Europy i Azji Środkowej. „Należy zatem pobudzać wzrost produktywności poprzez stymulowanie działalności gospodarczej i budowanie odporności na zagrożenia klimatyczne, by chronić mieszkańców regionu i przyspieszyć wzrost gospodarczy.”
Powolny wzrost gospodarczy jeszcze bardziej opóźni odbudowę regionu po serii wstrząsów wywołanych trwającą inwazją Rosji na Ukrainę, pandemią oraz wzrostem kosztów życia z 2022 r.
Spadek inflacji na rynkach wschodzących i w gospodarkach rozwijających się w Europie i Azji Środkowej był szybszy od oczekiwań, przede wszystkim dzięki gwałtownym spadkom światowych cen energii i żywności. Mediana rocznej inflacji cen konsumpcyjnych w regionie spadła z 15 proc. na początku 2023 r. do 4,2 proc. w lutym 2024 r. Pomimo ubiegłorocznego wzrostu realnych dochodów gospodarstwa domowe nadal odczuwają skutki kryzysu kosztów życia sprzed dwóch lat.
Z uwagi na gorsze zbiory i utrzymujący się niedobór siły roboczej ożywienie gospodarcze w Ukrainie ma w tym roku zwolnić do 3,2 proc. (z 4,8 proc. w 2023 r.). O perspektywach gospodarczych kraju zadecyduje przede wszystkim wsparcie darczyńców i czas trwania rosyjskiej inwazji. Według ostatnich szacunków Banku Światowego i instytucji partnerskich, koszt odbudowy Ukrainy i powrotu kraju do normalnego funkcjonowania wzrósł do 486 miliardów dolarów, czyli ponad dwukrotnie przekracza wielkość ukraińskiej gospodarki sprzed wojny (2021 r.).
W prognozie czytamy, że spadek tempa wzrostu gospodarczego odnotuje w tym roku także Turcja. Ma to związek z efektem osłabienia popytu wewnętrznego na skutek konsolidacji makroekonomicznej. Przewidywane 3 proc. wzrostu to wartość najniższa od 2009 r. (nie licząc lat pandemii). Spadające ceny ropy naftowej na światowych rynkach wpływają na perspektywy gospodarcze w całej Azji Środkowej – prognozowany w tym roku wzrost ma wynieść 4,1 proc. w porównaniu do 5,5 proc. szacowanych w 2023 r.
Raport zawiera specjalny rozdział poświęcony roli sektora prywatnego. Jak podkreślono, rozwój gospodarczy regionu to historia transformacji od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej, szerokich i głębokich reform strukturalnych oraz narodzin prywatnej inicjatywy, która stała się motorem wzrostu i dobrobytu.
W niespełna trzy dekady dwanaście krajów regionu wstąpiło do Unii Europejskiej (UE). Akces do grona zintegrowanych z UE gospodarek rynkowych, charakteryzujących się silnymi instytucjami i bazą produkcyjną, dobitnie świadczy o sukcesie gruntownych reform, w wyniku których część państw z tej grupy ma dzisiaj status kraju o wysokim dochodzie.
„W kilku krajach regionu przed sektorem prywatnym stoją przeszkody, które hamują tempo rozwoju i tłumią innowacyjność”, zauważa Ivailo Izvorski, główny ekonomista Banku Światowego na Europę i Azję Środkową. „Chcąc pobudzić dynamikę gospodarczą trzeba działać na kilku frontach: poprawić otoczenie konkurencyjne, zmniejszyć zaangażowanie państwa w gospodarkę, podnieść jakość kształcenia i zapewnić przedsiębiorstwom dostęp do finansowania.”
Wspieranie konkurencji i wolnego rynku powinno skupiać się na usuwaniu barier wejścia na rynek dla nowych graczy, a także ułatwienia wyjścia z rynku w przypadku firm, które okazały się nieproduktywne. Kolejną przeszkodą dla polityki równych szans w biznesie jest silna obecność przedsiębiorstw państwowych w gospodarce.
Wyzwaniem dla prywatnych firm jest również brak odpowiednio wykwalifikowanych pracowników i luki w kompetencjach, stanowiących istotny hamulc wzrostu. W krótkiej okresie mało sprzyjającym zjawiskiem jest masowa emigracja młodych, wykwalifikowanych pracowników. Wzrost wykształcenia siły roboczej jest skorelowany z poprawą produktywności i może prowadzić do większej innowacyjności.
Wartość kredytów bankowych dla sektora prywatnego jest stosunkowo niska i nie wzrasta już od dekady, a kredyty są z reguły krótkoterminowe. Dążąc do wzrostu produktywności i innowacyjności, trzeba zapewnić przedsiębiorstwom dostęp do długoterminowego finansowania.
Podsumowanie wzrostu PKB w latach 2020-25
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | |
---|---|---|---|---|---|---|
ECA (Europa i Azja Środkowa) | -1.7 | 7.3 | 1.5 | 3.3 | 2.8 | 2.7 |
ECA z wył. Federacji Rosyjskiej i Ukrainy | -1.0 | 8.5 | 4.8 | 3.1 | 3.1 | 3.6 |
ECA z wył. Federacji Rosyjskiej, Turcji i Ukrainy | -2.7 | 6.6 | 4.4 | 2.2 | 3.2 | 3.7 |
Europa Środkowa | -3.0 | 7.1 | 5.0 | 0.9 | 3.0 | 3.5 |
Bałkany Zachodnie | -3.0 | 7.9 | 3.4 | 2.6 | 3.2 | 3.5 |
Europa Wschodnia z wył. Ukrainy | -1.8 | 4.0 | -4.7 | 3.4 | 1.3 | 1.2 |
Kaukaz Południowy | -5.2 | 6.7 | 7.2 | 3.8 | 3.5 | 3.4 |
Azja Środkowa | -1.3 | 5.3 | 4.2 | 5.5 | 4.1 | 4.9 |
Federacja Rosyjska | -2.7 | 5.9 | -1.2 | 3.6 | 2.2 | 1.1 |
Turcja | 1.9 | 11.4 | 5.5 | 4.5 | 3.0 | 3.6 |
Polska | -2.0 | 6.9 | 5.3 | 0.2 | 3.0 | 3.4 |