Phát biểu khai mạc của Ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới
tại Diễn đàn Cải cách và Phát triển Việt Nam 2018
Hà Nội, ngày 05 tháng 12 năm 2018
Kính thưa ngài Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Chính phủ!
Kính thưa ngài Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư!
Kính thưa các vị Bộ trưởng, các vị Lãnh đạo của các cơ quan chính phủ, các Uỷ ban của Quốc hội và các Ban Đảng!
Kính thưa các vị Đại sứ, các vị Lãnh đạo của các cơ quan phát triển, các vị Đại diện của khu vực tư nhân và các tổ chức phi chính phủ!
Thưa các quý vị!
Xin chào!
Đây là đặc ân và vinh dự lớn lao của tôi khi được cùng ngài Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chào mừng các quý vị đến với Diễn đàn Cải cách và Phát triển Việt Nam năm 2018. Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả các quý vị đã sắp xếp thời gian của mình để có mặt ở đây hôm nay, vào một thời điểm rất bận rộn trong năm. Tôi cũng xin cảm ơn Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các Đối tác phát triển và diễn giả đã hợp tác chặt chẽ để tổ chức sự kiện ngày hôm nay.
25 năm trước, vào tháng 11 năm 1993, cuộc họp của Nhóm tư vấn các nhà tài trợ đầu tiên cho Việt Nam đã được tổ chức tại Paris. Kể từ đó, các đối tác phát triển đã đồng hành cùng Việt Nam không chỉ thông qua hỗ trợ tài chính mà còn chia sẻ kiến thức để giải quyết những thách thức phát triển vô cùng khó khăn.
Kính thưa Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc! Kính thưa Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng!
Dưới sự lãnh đạo của chính phủ, những thành tựu kinh tế - xã hội mà Việt Nam đã đạt được rất nổi bật. Trong suốt 30 năm qua, nền kinh tế đã tăng trưởng trung bình gần 7%/năm. Nhờ đó, thu nhập bình quân đầu người đã tăng gần gấp 5 lần. Việt Nam ngày nay đã nổi lên như một nền kinh tế có thu nhập trung bình thấp và là nước xuất khẩu đang phát triển mạnh. Sự tăng trưởng của Việt Nam cũng có tính bao trùm, với tỷ lệ nghèo đã giảm xuống dưới 7%, so với mức hơn 60% vào cuối những năm 1980.
Nhưng hành trình trở thành một nền kinh tế hiện đại hoá, công nghiệp hoá của Việt Nam mới chỉ mới bắt đầu, và những thành tựu trong quá khứ không đảm bảo cho sự thành công trong tương lai. Trong nước, Việt Nam sẽ phải giải quyết những trở lực mang tính cấu trúc đang gia tăng, bao gồm dân số già hóa nhanh, tăng trưởng năng suất chậm và đầu tư thấp, cũng như chi phí môi trường lên quá trình phát triển ngày càng lớn. Khi giải quyết những trở lực mang tính cấu trúc này ở trong nước, Việt Nam cũng sẽ cần phải lựa chọn hướng đi trong một bối cảnh thế giới đang thay đổi, nơi mà những chuyển đổi về mô hình thương mại toàn cầu và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư vừa là cơ hội đang được định hình, vừa tạo ra những rủi ro mới.
Kính thưa Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc! Kính thưa Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng! Thưa các quý vị!
Khi chúng ta đang chuẩn bị chuyển sang chu kỳ Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tiếp theo, điều quan trọng là nhìn lại những điểm còn tồn tại trong chương trình cải cách hiện nay của Việt Nam và thúc đẩy hơn nữa tiềm năng tăng trưởng của đất nước, không chỉ về mặt số lượng mà quan trọng nhất là về chất lượng và tính bền vững của tăng trưởng. Đây là điều cần thiết đối với Việt Nam để thực hiện thành công khát vọng trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình cao như đã hình dungtrong báo cáo Việt Nam 2035. Trên cơ sở đó, cho phép tôi đề xuất bốn ưu tiên chính như sau:
Thứ nhất, cải cách để thúc đẩy phát triển khu vực tư nhân trong nước sẽ cần phải được đẩy mạnh mạnh mẽ, để trở thành động lực chính nhằm tăng năng suất lao động và tăng trưởng kinh tế. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục nỗ lực để loại bỏ những trở ngại cho doanh nghiệp tư nhân và tăng cường môi trường pháp lý. Song song với đó, cải cách DNNN nên tập trung vào việc áp dụng thông lệ quốc tế tốt nhất trong quản trị doanh nghiệp, thông qua Uỷ ban quản lý vốn nhà nước mới thành lập, đồng thời thúc đẩy và tăng cường cổ phần hoá và thoái vốn, đặc biệt là những khoản đầu tư thương mại. Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng cần chuyển từ số lượng sang chất lượng, tập trung vào đầu tư công nghệ cao và giá trị gia tăng lớn, cũng như chú ý đến khai thác mối liên kết chặt chẽ hơn giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Điều này cuối cùng sẽ giúp khu vực tư nhân trong nước tham gia hiệu quả vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Thứ hai, mặc dù hiện tại còn nhiều hạn chế về tài chính, cần tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, vốn có ý nghĩa rất quan trọng cho tăng trưởng trong tương lai. Một lần nữa, cần quan tâm không chỉ số lượng, mà là vấn đề chất lượng. Mặc dù ưu tiên đầu tư những dự án hạ tầng trọng yếu của quốc gia như Đường cao tốc Bắc - Nam, Đường sắt , Sân bay Long Thành và các cảng biển quan trọng, đầu tư cho các dự án riêng lẻ như thế này cần được nằm trong chiến lược tổng thể về kết nối vận tải đa phương thức. Đứng trước những khó khăn về tài chính, việc giải phóng nguồn đầu tư tư nhân có thể có ý nghĩa to lớn trong việc đáp ứng nhu cầu đầu tư cao của Việt Nam. Cho dù một khuôn khổ hợp tác công tư (PPP) vững chắc có thể giúp giải quyết vấn đề này, cải cách cơ cấu mạnh mẽ trong các lĩnh vực cơ sở hạ tầng quan trọng, như sản xuất điện, có thể giúp thiết lập thị trường cạnh tranh cho dịch vụ cơ sở hạ tầng và thu hút nguồn vốn đầu tư tư nhân.
Thứ ba, chúng ta không thể không nhấn mạnh tầm quan trọng của đầu tư vào vốn nhân lực, đặc biệt là trong bối cảnh công nghệ đột phá thay đổi nhanh chóng và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Như vậy, đầu tư vào vốn nhân lực sẽ đòi hỏi một phương pháp tiếp cận theo toàn bộ chu kỳ với những nỗ lực phối hợp hiệu quả để cải thiện công tác chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng, đặc biệt là ngay từ thời thơ ấu, giáo dục suốt đời và đào tạo kỹ năng. Trong Chỉ số Vốn Con người mới công bố gần đây của Nhóm Ngân hàng Thế giới, Việt Nam đứng thứ 48 trong số 157 nước. Đây là thành tựu lớn, và Việt Nam đã đạt nhiều kết quả tích cực trong giáo dục phổ thông. Nhưng còn cần những kiến thức và kỹ năng của thế kỷ 21 để năng suất lao động cao hơn. Điều này đòi hỏi phải tập trung vào chất lượng và sự phù hợp của giáo dục đại học và dạy nghề. Ngoài ra, việc xây dựng một khuôn khổ thể chế và cơ chế khuyến khích hiệu quả để đổi mới – lấy các công ty tư nhân làm trung tâm – cũng có tác động lớn đến sự phát triển trong tương lai.
Thứ tư, sự tăng trưởng nhanh chóng của Việt Nam đang tạo ra chi phí môi trường ngày càng lớn. Có thể thấy rõ điều này với sự suy thoái đất và xói mòn đất, phát thải khí nhà kính và ô nhiễm không khí ngày càng tăng nhanh, làm suy thoái nguồn nước, phá rừng và gây áp lực lên đa dạng sinh học. Tốc độ phát thải khí nhà kính đang vượt qua sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Việt Nam, thể hiện chủ yếu ở sự phụ thuộc ngày càng nhiều vào việc sản xuất điện từ đốt nhiên liệu chứa hàm lượng các bon cao. Theo Chỉ số hiệu quả hoạt động môi trường do Đại học Yale xây dựng để xếp hạng 180 quốc gia trên toàn thế giới, Việt Nam xếp thứ 132. Những vấn đề môi trường ngày càng tăng này không chỉ tác động trực tiếp đến chất lượng cuộc sống, mà còn có khả năng ảnh hưởng đến tăng trưởng trong dài hạn. Hoạt động quản lý tài sản tự nhiên của Việt Nam và xây dựng khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu có ý nghĩa rất quan trọng để đảm bảo sự tăng trưởng bền vững trong các lĩnh vực then chốt như nông nghiệp, chế biến thực phẩm và du lịch.
Cuối cùng - và có lẽ quan trọng nhất là để thực hiện 4 nội dung ưu tiên này, về khu vực tư nhân, cơ sở hạ tầng, vốn nhân lực và tăng trưởng xanh, sẽ cần những thể chế của nhà nước có năng lực và hiệu quả. Chúng ta đều biết thể chế thị trường hiệu quả, tính minh bạch, rõ ràng và trách nhiệm giải trình là những yếu tố cơ bản của sự phát triển. Hơn nữa, khi Việt Nam đã trở thành một nước có thu nhập trung bình, những thách thức phát triển sẽ ngày càng phức tạp và mang tính đa ngành hơn nữa. Do đó, sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ban ngành cũng như giữa các cơ quan trung ương và địa phương hiện nay quan trọng hơn bao giờ hết.
Việt Nam cũng sẽ phải huy động và sử dụng những nguồn lực khan hiếm của mình một cách hiệu quả để tài trợ cho một chương trình phát triển đầy tham vọng. Tăng cường huy động vốn từ nguồn thu trong nước, bổ sung bằng những nỗ lực nâng cao hiệu quả chi tiêu và năng lực quản lý nợ, đóng vai trò quan trọng để đảm bảo có thể đạt được mục tiêu phát triển mà không tăng nợ đến mức không bền vững. Cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, nguồn vốn ODA hiện có sẽ phải được sử dụng một cách chiến lược và hiệu quả hơn để bổ sung nguồn vốn đầu tư công trong nước và tận dụng được những lợi ích phi thương mại, bí quyết kinh doanh và đầu tư tư nhân.
Kính thưa Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc! Thưa các quý vị!
Một loạt các cuộc họp thành công của Nhóm tư vấn các nhà tài trợ, Diễn đàn Đối tác phát triển và Diễn đàn phát triển Việt Nam trong 25 năm qua đã gieo mầm cho các sự kiện của Diễn đàn Cải cách và Phát triển Việt Nam mới được khởi xướng, bắt đầu từ hôm nay. Với sự chủ động hoàn toàn của chính phủ, diễn đàn này tập trung tìm kiếm những tầm nhìn mới và những động lực tăng trưởng mới trong một kỷ nguyên phát triển mới. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cho giai đoạn sắp tới 2021-2030 và các Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội kèm theo sẽ là nền tảng để chính phủ xác định những tầm nhìn này và duy trì sự tăng trưởng cao và có chất lượng. Những cam kết mạnh mẽ của Chính phủ để trở thành người hỗ trợ cho sự phát triển và tăng trưởng kinh tế toàn diện của Việt Nam trong thời kỳ phát triển mới thực sự truyền cảm hứng cho tôi. Các đối tác phát triển sẵn sàng đồng hành và hỗ trợ Việt Nam, để mang đến những hoạt động hỗ trợ có hiệu quả - bao gồm kiến thức, kinh nghiệm và thông lệ quốc tế tốt nhất, và Diễn đàn Cải cách và Phát triển Việt Nam thực sự là một sự kiện hàng đầu trong lĩnh vực này.
Tôi tin chúng ta sẽ có những chủ đề thảo luận thú vị và có liên quan chặt chẽ trong chương trình hội nghị sáng nay. Để tận dụng tối đa thời gian của Diễn đàn, tôi hy vọng tất cả chúng ta sẽ đưa ra những nhận xét tập trung và súc tích, để các đại biểu đều có cơ hội phát biểu.
Tôi tin chúng ta sẽ có một cuộc đối thoại hiệu quả.
Xin cảm ơn!
