WASHINGTON, 7 Ekim 2025 — Dünya Bankası’nın bugün yayınlanan Avrupa ve Orta Asya Ekonomik Güncelleme Raporu: İstihdam ve Refah başlıklı en son raporuna göre, Avrupa ve Orta Asya (ECA) bölgesinde ekonomik büyüme yavaşladı ancak devam eden küresel ve bölgesel zorluklar karşısında halen dirençliliğini koruyor.
2024 yılında yüzde 3,7 büyüyen bölgesel GSYH’nın, özellikle Rusya Federasyonu’nda zayıflayan büyüme hızının etkisiyle bu yıl reel bazda yüzde 2,4 büyümesi beklenmektedir. Bölge hasılasının yaklaşık yüzde 40’ını oluşturan Rusya dışarıda tutulduğunda, büyümenin bu yıl ve önümüzdeki yıl çok az bir değişimle yaklaşık yüzde 3,3 civarında kalması beklenmektedir.
Dünya Bankası’nın Avrupa ve Orta Asya bölgesinden sorumlu Başkan Yardımcısı Antonella Bassani raporun yayınlanması vesilesiyle yaptığı açıklamada şunları vurguladı: “Bölgedeki gelişmekte olan ekonomilerin, dirençliliği bölgenin değişen demografik yapısına uygun ve doğal avantajlarından yararlanan üretkenlik, hasıla ve istihdamda daha güçlü artışa dönüştürecek cesur reformlar gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Ülkelerin özel sektörlerini güçlendirmeleri, eğitimi iyileştirmeleri ve bir yandan daha fazla özel sermaye çekerken uluslararası, bölgesel ve yerel olarak daha iyi bağlantılar oluşturmaları önemlidir. Bölgenin karşı karşıya olduğu zorluk, istihdam olanaklarını artırmak ve düşük vasıflı işleri yüksek kaliteli istihdama dönüştürmektir.”
Raporda, istihdama özel bir vurgu yapılarak, altyapıya yatırım yapmanın, iş ortamını iyileştirmenin ve özel sermayeyi harekete geçirme açısından kritik önem taşıdığı belirtilmektedir.
Ülkelerin işe, istihdamın temellerine — fiziksel ve beşerî altyapıya — yatırım yaparak başlamaları gerekiyor. Özellikle mesleki ve yükseköğretimin kalitesinin artırılması da gereklidir. Kadınlar ve gençler hâlâ iş gücünde yeterince temsil edilmemekte olup, bu gruplarda değerlendirilmeyi bekleyen önemli bir potansiyel bulunmaktadır.
Bölge, geçtiğimiz on yıllarda önemli düzeylerde istihdam yaratmıştır, ancak yavaşlayan büyüme, düşük verimlilik ve zayıf reform ivmesi istihdam sorunlarını daha da büyütmektedir. Raporda, ECA bölgesinde özellikle istihdamın yarısından fazlasını oluşturan hizmetler sektöründe son 15 yılda istihdam yüzde 12 artmasına rağmen, fırsatların çoğunun sınırlı kazanç potansiyeline sahip, nispeten düşük vasıflı işlerde olduğu ortaya konulmaktadır.
Demografik olumsuzluklar işgücü piyasasının dayanıklılığını tehdit etmektedir: Çalışma çağındaki nüfusun önümüzdeki on yıllarda 17 milyon kişi azalacağı ve bu düşüşün özellikle Doğu ve Orta Avrupa ile Batı Balkanlar'da yoğunlaşacağı öngörülmektedir. Orta Asya ve Türkiye'de ise çalışma çağındaki nüfus artacak ve bu durum işgücü piyasası üzerinde farklı türde bir baskı oluşturacaktır. Nadiren ölçek yükselten küçük şirketlerin sayısının çok fazla olması, gelişmemiş kredi ve girişim finansmanı piyasaları, yetersiz performans gösteren eğitim ve öğretim sistemleri, düşük rekabet ve işletme dinamizmini ve piyasa verimliliğini baskılayan kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) gibi yapısal engeller, ECA bölgesinin potansiyelini sınırlamaktadır.
Dünya Bankası’nın Avrupa ve Orta Asya Bölgesi Baş Ekonomisti Ivailo Izvorski ise konu ile ilgili olarak şunları belirtti: “Her ülke, insan becerisi, fiziksel altyapı, kurumlar ve doğal kaynaklar gibi varlıklarını en iyi şekilde kullanmak için yaklaşımını kendi koşullarına uygun olacak şekilde geliştirebilir. Farklı sektörler farklı beceri setleri gerektirdiğinden dolayı, iş fırsatlarının arttırılması neredeyse tüm çalışanlar için fayda sağlayabilir. Bu alanlar üzerinde odaklanmak, politika yapıcılara istihdam zorluğunu ele alma ve büyümeyi sağlama konusunda gerçek bir şans verecektir.”
