ក្នុងរយៈពេលពីរទស្សវត្សមុនមានការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-១៩ កម្ពុជាមានការប្រែប្រួលមុខមាត់គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដោយបានឈានឡើងឋានៈជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតទាបក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ជាមួយនឹងក្តីប្រាថ្នាថានឹងឈានទៅយកឱ្យបាននូវឋានៈជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០។ ដោយមានការនាំចេញទំនិញសម្លៀកបំពាក់ និងវិស័យទេសចរណ៍ដើរតួជាកម្លាំងចលករសំខាន់ សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជារក្សាបាននូវអត្រាកំណើនប្រចាំឆ្នាំជាមធ្យម ៧,៧ភាគរយ នៅក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៨ និងឆ្នាំ២០១៩ ធ្វើឱ្យប្រទេសនេះស្ថិតក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់លឿនបំផុតនៅលើពិភពលោក។
ក្រោយការឆ្លងជំងឺកូវីដនេះ សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាមានសន្ទុះរើបឡើងវិញហើយ ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់ស្មើគ្នាគ្រប់ផ្នែកនៅឡើយទេ។ វិស័យដែលធ្លាប់ដើរតួជាក្បាលម៉ាស៊ីនជំរុញកំណើន ជាពិសេសការនាំចេញទំនិញរោងចក្រ និងផលិតផលកសិកម្ម បានងើបឡើងវិញទាំងស្រុងហើយ ខណៈពេលដែលឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍ និងការធ្វើដំណើរមានភាពប្រសើរឡើងជាងមុនមែន ប៉ុន្តែនៅក្នុងកម្រិតមួយទាបជាងកម្រិតមុនមានកូវីដ-១៩នៅឡើយ។ វិស័យទេសចរណ៍ងើបឡើងដោយសារមកពីកំណើនសកម្មភាពទេសចរណ៍ក្នុងស្រុក និងការមកដល់នៃភ្ញៀវអន្តរជាតិមានចំនួនកើនជាលំដាប់។ វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ ដែលជាកម្លាំងចលករជំរុញកំណើនដ៏សំខាន់នៅមុនពេលជំងឺរាតត្បាត រើបឡើងវិញតែក្នុងដំណើរទើមៗនៅឡើយ។ តាមការការព្យាករណ៍ទុក កំណើនសម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ គឺមានចំនួន ៤,៨ភាគរយ ដែលគ្រាន់បើបន្តិចលើស ៤,៥ភាគរយដូចដែលបានព្យាករទុកកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២២ ដោយមានការទ្រទ្រង់ពីសំណាក់ការនាំចេញទំនិញ និងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុក។ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស (FDI) មានទិដ្ឋភាពចម្រុះ ប៉ុន្តែនៅតែរងផលប៉ះពាល់នៅឡើយពីសំណាក់គោលនយោបាយកូវីដសូន្យ នៅក្នុងប្រទេសចិន។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី វិស័យផលិតកម្មដែលផ្តោតលើការនាំចេញរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានរំពឹងទុកថានឹងប្រឈមមុខជាមួយនឹងបរិយាកាសខាងក្រៅមិនសូវអំណោយផល ដែលកំពុងប្រែប្រួលទ្រង់ទ្រាយដោយសារការធ្លាក់ចុះតម្រូវការនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសចិន។ លើសពីនេះ ការឡើងថ្លៃថាមពល និងស្បៀងអាហារដែលបណ្តាលមកពីជម្លោះរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងបន្ថយល្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ តាមរយៈការដាក់សម្ពាធបន្ថែមទៅលលើថវិកាគ្រួសារ។ អតិផរណាខ្ពស់កំពុងធ្វើឱ្យសុខុមាលភាពគ្រួសារដែលងាយរងគ្រោះកាន់តែមានសភាពអាក្រក់ និងអាចធ្វើឱ្យចំនួនជនក្រីក្រកាន់តែកើនឡើង។ ប្រឈមមុខនឹងសភាពការណ៍នេះ រដ្ឋាភិបាលឥឡូវកំពុងតែពិចារណាដាក់ចេញនូវវិធានការអន្តរាគមន៍ផ្នែកសារពើពន្ធបន្ថែមទៀត។
ក្នុងរយៈពេលមធ្យម សេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងកើនឡើងក្នុងរង្វង់ ៦ភាគរយជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដោយមានច្បាប់វិនិយោគថ្មី រួមជាមួយនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ជួយជំរុញការវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្ម។
ថ្មីៗនេះ កម្ពុជាបានកំណត់ខ្សែបន្ទាត់ភាពក្រីក្រឡើងវិញ តាមរយៈការស្ទង់មតិសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជាលើកចុងក្រោយបំផុតសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៩/២០២០ ដែលយកចំណាយលើតម្រូវការចាំបាច់ និងវិធីសាស្រ្តកន្ត្រករួម ធ្វើជាមូលដ្ឋាន។ ខ្សែបន្ទាត់ភាពក្រីក្រជាតិនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នមានតម្លៃជាទឹកប្រាក់ចំនួន ១០ ៩៥១ រៀល ឬស្មើនឹង ២,៧ ដុល្លារអាមេរិក (អត្រាប្តូរប្រាក់ទីផ្សារ) ក្នុងមនុស្សម្នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ។ នៅក្រោមខ្សែបន្ទាត់ភាពក្រីក្រថ្មី ប្រហែល ១៨ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនសរុបត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអ្នកក្រ។ អត្រាភាពក្រីក្រមានសភាពខុសៗគ្នាគួរឱ្យកត់សម្គាល់ទៅតាមតំបន់។ រាជធានីភ្នំពេញមានអត្រាភាពក្រីក្រទាបបំផុត (៤,២ ភាគរយ) បន្ទាប់មកតំបន់ទីក្រុងផ្សេងទៀត (១២,៦ ភាគរយ) ហើយតំបន់ជនបទមានអត្រានេះខ្ពស់ជាងគេ (២២,៨ ភាគរយ)។
ក្នុងរយៈពេលពីឆ្នាំ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ២០១៩/២០ អត្រាភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះ ១,៦ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ ដោយសារមានការកើនឡើងច្រើនគួរសមនៃប្រាក់ចំណូលពលកម្ម (ជាពិសេសប្រាក់ឈ្នួល)។ តែផ្ទុយទៅវិញ ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ បានបណ្តាលឱ្យភាពគ្មានការងារធ្វើកាន់តែកើន និងភាពក្រីក្រ និងវិសមភាពកាន់តែឡើងផងដែរ។ ការពង្រីកវិសាលភាពនៃជំនួយសង្គមដល់គ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ ដែលបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ បានជួយសម្រាលការលំបាកមកពីការបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលដោយសារជំងឺរាតត្បាត។ កំណើនអត្រាភាពក្រីក្រនៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ ត្រូវបានព្យាករណ៍ថាមានត្រឹម២,៨ ភាគរយ។
ភាពក្រីក្រនៅមានកម្រិតខ្ពស់ជាងមុនពេលផ្ទុះជំងឺរាតត្បាត ហើយតាមលទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិញឹកញាប់តាមទូរស័ព្ទជាមួយគ្រួសារមួយចំនួនបង្ហាញថា ភាពមានការងារធ្វើបានត្រឡប់ទៅរកកម្រិតមុនមានការរាតត្បាតជំងឺវិញហើយ។ ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃជំងឺរាតត្បាតទៅលើអាជីវកម្មគ្រួសារមិនមែនកសិកម្ម បានមកដល់ចំណុចមួយទ្រឹងហើយ ប៉ុន្តែតម្រូវការរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នៅតែជាកត្តាចម្បងនៅពីក្រោយការបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលរបស់អាជីវកម្មទាំងនោះ។ មួយភាគបីនៃគ្រួសារដែលត្រូវបានស្ទង់មតិ បានបន្តរាយការណ៍ឱ្យដឹងពីការធ្លាក់ចុះនៃប្រាក់ចំណូលនៅចន្លោះខែមេសា និងឧសភា ឆ្នាំ២០២២។ នេះបង្ហាញថា សមាមាត្រនៃគ្រួសារដែលរងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានពីកូវីដ-១៩ នៅតែមានកម្រិតខ្ពស់ជាងអ្នកដែលទទួលបានការផ្ទេរសាច់ប្រាក់ពីរដ្ឋាភិបាល ហើយតាមរយៈនេះវាអាចបណ្តាលឱ្យភាពក្រីក្រកើនឡើងថែមទៀត។
ប្រទេសកម្ពុជាបានខិតខំប្រឹងប្រែងច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការកែលម្អលទ្ធផលផ្នែកសុខាភិបាល, ការលូតលាស់របស់កុមារតូច និងការអប់រំបឋមនៅតាមជនបទ។ អាយុសង្ឃឹមរស់បានគិតចាប់ពីពេលកើត អត្រាមរណភាពមាតា អត្រាស្លាប់របស់កុមារអាយុក្រោមប្រាំឆ្នាំ អត្រាមរណៈរបស់ទារកមានភាពប្រសើរយ៉ាងច្រើនចន្លោះពីឆ្នាំ២០០០ និង២០២១។ បើទុកជាមានវឌ្ឍនភាពនៃលទ្ធផលផ្នែកសុខាភិបាល និងការអប់រំក៏ពីតមែន សូចនាករមូលធនមនុស្សរបស់កម្ពុជានៅតែមានកម្រិតទាបជាងប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតទាបផ្សេងទៀត។ នៅឆ្នាំ២០២០ កុមារដែលកើតនៅកម្ពុជាត្រូវបានរំពឹងថានឹងមានផលិតភាពត្រឹមតែ ៤៩ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៅពេលធំឡើង ប្រសិនបើគាត់ទទួលបានការអប់រំប្រកបដោយគុណភាព, មានសុខភាពល្អ និងទទួលបានអាហាររូបត្ថម្ភត្រឹមត្រូវក្នុងវ័យកុមារភាព។ តាមការប៉ាន់ប្រមាណ ២២ភាគរយនៃកុមារអាយុក្រោម៥ឆ្នាំមានរោគក្រិន ហើយមានតែ ៣៦ភាគរយនៃកុមារដែលមានអាយុពី ៣ ទៅ ៥ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះដែលបានចុះឈ្មោះចូលរៀនដំបូង។ ក្នុងឆ្នាំសិក្សា ២០២១-២០២២ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនសុទ្ធសម្រាប់អនុវិស័យកម្រិតបឋមសិក្សា, អនុវិទ្យាល័យ និងមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (ទាំងសាលារដ្ឋ និងឯកជន) បានឈានដល់ ៩៣ ភាគរយ, ៤៦,៧ភាគរយ និង ២៨,៦ភាគរយ រៀងៗខ្លួន។
កំណែទម្រង់សំខាន់ៗមួយចំនួនគឺជាការចាំបាច់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីរក្សាឱ្យបានចីរភាពកំណើនដែលនាំប្រយោជន៍ដល់អ្នកក្រីក្រ, ជំរុញការប្រកួតប្រជែង, ការគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិធនធានធម្មជាតិប្រកបដោយចីរភាព និងលើកកម្ពស់លទ្ធភាពទទួលបាន និងគុណភាពនៃសេវាសាធារណៈ។ កម្ពុជានៅតែមានកង្វះខាតច្រើនផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ប៉ុន្តែអាចនឹងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍មកវិញពីការតភ្ជាប់បណ្តាញផ្លូវ និងពីការវិនិយោគកាន់តែច្រើនថែមទៀតទៅលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជនបទ និងទីក្រុង។ ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចបន្ថែមទៀតតម្រូវឱ្យមានការការលើកកម្ពស់ភាពជាសហគ្រិន, ការពង្រីកការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា, និងការកសាងជំនាញថ្មីៗ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការទីផ្សារការងារដែលកំពុងរីកចម្រើន។ ស្ថាប័នសាធារណៈដែលមានការទទួលខុសត្រូវ និងលក្ខណៈសម្បត្តិឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្តីត្រូវការរបស់មហាជនក៏ជាភាពចាំបាច់ខ្លាំងណាស់ដែរ។ កាន់តែសំខាន់បំផុតទៅទៀតនោះគឺគុណភាពនៃធនធានមនុស្ស ដែលចាំបាច់សម្រាប់កម្ពុជាឈានទៅឱ្យដល់គោលដៅប្រកបដោយមហិច្ឆិតារបស់ខ្លួន គឺការយកឱ្យបានឋានៈជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមត្រឹមឆ្នាំ២០៣០។
ទិន្នន័យថ្មីបំផុត: 19 តុលា 2022
