Türkiye’de son 10 yıldaki hızlı ekonomik büyüme, sanayileşme ve istikrarlı nüfus artışı artık ülkenin enerji sektöründe hızlı bir dönüşüme yol açmıştır. Son on yıldaki kalkınma ülkedeki enerji üretiminin yüzde 80 –ve yenilenebilir enerji üretimini yüzde 90- artmasına yardımcı olmasına rağmen, 1990’dan bu yana talepte yaşanan yıllık neredeyse yüzde 7’lik artış, temiz ve güvenilir elektrik teminine yönelik daha fazla çaba sarf edilmesi gerektiğini göstermektedir.
Türkiye Hükümeti bu durumla başa çıkabilmek için, enerji güvenliğinin ve enerji verimliliğinin arttırılması ve yenilenebilir kaynakların daha fazla geliştirilmesi olarak belirlenen tamamlayıcı hedeflere ulaşmak için çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında, Türkiye’deki yetkililer enerji sektöründe yatırımları ve yenilikçiliği arttırmaya yönelik bir dizi önlem uygulamıştır – elektrik sübvansiyonlarını kaldıran, düzenleyici ortamı iyileştiren ve kamuya ait elektrik dağıtım ve üretim varlıklarının özelleştirilmesinin yolunu açan serbestleştirme programı da bu önlemler içerisindedir.
Bu çabalar içerisinde enerji sektörüne yatırım yapmak isteyen özel sektör şirketlerinin rolünün arttırılması temel bir öneme sahiptir. Son yıllarda, enerji şirketleri – bankaların ve yatırımcıların desteği ile– enerji üretimini arttırmaya ve ülkedeki enerji yoğunluğunu düşürmeye yönelik teknolojilere, projelere ve programlara milyarlarca dolarlık yatırım yapmıştır.
Türkiye’de enerji alanında özel sektör katılımını arttırmaya yönelik ilave bir çaba olarak, Hükümet Türkiye’deki bu geçiş sürecinin beraberinde getirdiği bazı ticari riskleri ve düzenleyici belirsizlikleri aşmak için çeşitli uluslararası ortaklar –aralarında IFC de bulunmaktadır- ile birlikte çalışmaktadır.
Bu işbirliği kapsamında, IFC üretim kapasitesinin sadece yüzde 37’sinin özel sektöre ait olduğu elektrik üretim sektöründe bu özel sektör yatırımlarını desteklemektedir. Son beş yıl içerisinde, IFC yenilenebilir enerji projelerine sağladığı finansmanı önemli ölçüde arttırmış ve elektrik üretim sektöründeki 5 projeye 2,3 milyar $’lık yatırım yapmıştır. IFC elektrik sektörüne yaptığı yatırımlar ile 7,9 milyon müşteriye ulaşmıştır. IFC aynı zamanda 17 enerji verimliliği projesine yaklaşık 700 milyon $’lık yatırım yapmıştır; bu miktarın yarısından fazlası enerji verimliliği projeleri için kullandırılmak üzere İş Bankası, TSKB, Akbank ve Şekerbank gibi ticari bankalara sağlanmıştır.
IFC’nin şimdiye kadar sağladığı en büyük sendikasyonu da içeren bu yatırımlar -bir doğal gaz santralinin ve 10 hidroelektrik santralin yapımı için Enerjisa’ya (İng) sağlanan 700 milyon $’lık sendikasyon kredisi- daha şimdiden etkilerini göstermeye başlamıştır. Bu işbirliğinin başlangıcından bu yana, ülkedeki elektrik üretimi 3.000 MW’tan fazla artmıştır ve ülke genelinde 7,9 milyon enerji tüketicisine daha iyi hizmet sunulmaktadır.
Elektrik üretiminin ötesinde, bu işbirliği aynı zamanda ülkede enerji verimliliğini arttırmaya ve bir bütün olarak enerji sektörünün iklim etkilerini azaltmaya yardımcı olabilecek önlemler üzerinde de durmaktadır. Enerjisa ve AkEnerji gibi şirketlere yapılan yatırımlar hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji üzerinde odaklanırken, TSKB’nin Sürdürülebilirlik projesi gibi projeler sera gazı emisyonlarının ve diğer geleneksel kirleticilerin azaltılması yoluyla küresel çevrenin iyileştirilmesine çalışmaktadır.
Enerji güvenliği gibi acil zorlukların ve uzun vadeli iklim değişikliği zorluklarının birlikte ele alınması Türkiye’deki politika yapıcıların ülkedeki genel enerji durumunu iyileştirmek için benimsediği çok yönlü yaklaşımın bir örneğini oluşturmaktadır. Yetkililer deregülasyon ve özelleştirme çabalarını eşgüdümlü IFC yatırımları ile birleştirerek özel sektörün yatırımlarını arttırmasına yardımcı olmaktadır. Bu şirketler yatırımları aynı zamanda enerji üretimini arttıran ve iklim değişikliği etkilerini azaltan girişimler üzerinde odaklandırarak hem bugüne hem de ayrına yatırım yapmaktadır. Türkiye tüm bu çabalarla enerji sektöründe temel bir dönüşüm gerçekleştirmekte ve herkes için (İng) temiz, güvenilir ve ucuz enerji sağlamaya çalışmaktadır.
