Enerji verimliliği, uygun maliyetli ve güvenli enerjiye erişimi hızlandırabilen ve ekonomik büyümeyi arttırabilen dönüştürücü ve düşük maliyetli bir çözümdür. Klimaların, ağır sanayinin ve giderek artan bir şekilde yapay zekayı güçlendirmek için ihtiyaç duyulan veri merkezlerinin de etkisiyle enerji talebinin arttığı bir ortamda, enerji verimliliği, ülkelerin yeni enerji altyapılarına aşırı harcama yapmaktan, yakıt ithalatından ve enerji sektörleri için daha fazla borçlanmaktan kaçınmalarına yardımcı olabilir.
Enerji verimliliğinin yaygınlaştırılması, başka birçok sosyoekonomik faydanın yanında, bir yandan ekonomik büyümeyi ve istihdamı teşvik ederken aynı zamanda yatırıma harcanan her bir dolar için 3 ila 5 dolar arasında değişen güçlü bir getiri sağlayabilir. Dünya genelinde aydınlatma, yemek pişirme, ısıtma ve soğutma gibi günlük faaliyetler için giderek daha da önemli hale gelen, erişilebilir, güvenilir ve uygun fiyatlı enerjiye erişim imkânı olmayan bir milyardan fazla insanın yaşam standartlarını ve çalışma koşullarını iyileştirebilir.
Daha az enerji ile daha fazla iş yapmak
Türkiye, enerji verimliliğini 2017 yılındaki ilk Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planına dahil ettiğinde, yaygın bir şekilde yatırımın iyi getiri sağlayacağı öngörülüyordu. Ülke, 8,5 milyar dolarlık yatırımı harekete geçirdi ve yüzde 14’lük birincil enerji tasarrufu sağladı (24 milyon ton petrol eşdeğeri). Şu anda Türkiye İkinci İkinci Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (UEVEP) kapsamında 2030 yılına kadar konut, ticari, sanayi ve kamu sektörlerinde 20,2 milyar doların üzerinde enerji verimliliği yatırımı yaparak 37 milyon ton petrol eşdeğerinin üzerinde tasarruf sağlamayı planlamaktadır
Dünya Bankası tarafından desteklenen Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi Türkiye’de sonuçta özel sektöre de hizmet verebilecek daha geniş bir piyasa gelişiminin zemininin oluşturulmasına yardımcı olmuştur. Ulusal düzeydeki bir verimlilik yarışmasında birinci olan proje, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile birlikte Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından uygulanmıştır. Bu kurumlar, binalarda enerji verimliliği yenilemelerinin desteklenmesi konusunda önemli kapasite geliştirmiştir. Şu anda hükümet yaklaşık 500.000 kamu binasının yenilenmesi amacıyla ulusal bir program geliştirmektedir ve 8,8 milyar dolarlık yatırımı harekete geçirmek için donörleri ve özel sektörü teşvik etmektedir.
Projenin başlangıcından bu yana yaklaşık 372 bina yenilenmiştir ve yıllık neredeyse 200 GWh’lık (yaklaşık 300.000 kadar evin enerji tüketimine eşdeğer) enerji tasarrufu ile enerji faturaları 11,5 milyon dolar kadar düşürülmüştür. Şu anda yaklaşık 80.000 kişi okullarda, hastanelerde ve ofislerde sağlanan daha iyi çalışma koşullarından yararlanmaktadır.
Avrupa ve Orta Asya Altyapı Bölge Direktörü Charles Cormier konu ile ilgili olarak şunları vurguladı: “Binalarda enerji verimliliğinin arttırılması akıllı bir iş yatırımıdır. Türkiye ulusal programı ve Dünya Bankası’nın 1,5 milyar dolar tutarındaki Orta Asya ve Avrupa’da Enerji Verimliliğinin Arttırılması programına ilk katılan ülkelerden biri olması sayesinde bölgesel bir lider olarak öne çıkmıştır. Ülkenin deneyimi, enerji güvenliğini destekleyen, özel finansmanı çeken, talebi kısan ve insanların yaşamlarını iyileştiren büyük ölçekli yenilemeler için bölgesel bir modelin şekillendirilmesine yardımcı olmaktadır.”
Proje, Kocaeli’de yaz aylarında iki katına çıkmakla birlikte günlük 800 hastaya hizmet veren Kandıra Devlet Hastanesinin yenilenmesini desteklemiştir. Hastane, enerji verimliliği önlemleri kapsamında, ısıtma ve soğutma uygulamalarını yönetmek için gelişmiş bir otomasyon sistemi kurmuştur ve bu şekilde kayıpları veya arızaları tespit etmek ve bunları hızlı bir şekilde çözmek daha kolay hale gelmiştir.
Hastanenin Mali İşler Müdürü Gürol Aydemir proje ile ilgili olarak şunları söyledi: “Hastanemizde uygulanan enerji verimliliği projesinden inanılmaz derecede gurur duyuyoruz. Bizim için, bu aynı zamanda hastanenin kapasitesi artmaya devam ederken bile enerji tasarrufu sağlayabildiğimiz anlamına geliyor. Ocak-Nisan 2025 arasında elektrik faturamız yaklaşık %20 azaldı. Projenin %35 enerji tasarrufu hedefine ulaşmayı bekliyoruz". Hastane, elde edilen önemli derecedeki tasarrufları diğer temel işletme giderlerini karşılamak için kullanacak.
Yeni fırsatlar ve işler yaratmak
2022 yılında, enerji verimliliği dünya genelinde neredeyse 11 kişiye istihdam sağlayarak enerji sektörü genelindeki en büyük iş kaynağı olmuştur. Türkiye’de uygulanan proje ile 3.500’den fazla kişiye teknik eğitim sağlanmış ve işgücünün enerji hizmetleri ve inşaat alanında ihtiyaç duyulan becerileri geliştirilmiştir. IFC’nin yenilikçi yeşil bina sertifikalandırma programı EDGE ile dünya genelinde 10.000’den fazla uzmana eğitim verilmiştir. Hindistan’da, Enerji Verimliliği Hizmetleri Ltd. Şti. tasarruflu ampul, elektrikli araç, klima ve diğer verimli cihazların üretimi alanında neredeyse 700 doğrudan iş ve binlerce dolaylı iş yaratmıştır. Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde yeni uygulamaya konulan Karayipler Verimli ve Yeşil Enerjili Binalar Projesi Grenada, Guyana ve St. Lucia’da 500’den fazla binanın yenilenmesini sağlayacak, özel beceri kazandırma eğitimlerini ve kadın istihdamını destekleyecektir.
Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi Altyapı Bölge Direktörü Maria Marcela Silva proje ile ilgili olarak şunları söyledi: “İşletmelerde enerji verimliliği yatırımlarını arttırmak, bir yanda ekonomik büyümeyi desteklerken aynı zamanda artan enerji talebini karşılamaya ve enerji güvenliğini desteklemeye yardımcı olabilir. Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde enerji verimliliği yatırımları halen düşük seviyelerdedir, ancak bölge genelinde çok büyük fırsatlar görüyoruz ve bölge ülkelerinde işbirliği içerisinde yaptığımız çalışmaları arttırmayı sabırsızlıkla bekliyoruz.”
Ölçek yükseltme için acil bir şekilde toplu eylem gerekiyor
Enerji verimliliği potansiyelinin tamamından yararlanabilmek için uyumlu bir şekilde çaba sarf edilmesi ve yeni yayınlanan bir Dünya Bankası Grubu raporunda açıklanan “LEAP” yaklaşımının takip edilmesi gerekecektir. Söz konusu yaklaşım müşterilerin, donör ortakların ve özel sektörün enerji verimliliğini enerji politikasının ve planlamasının merkezine yerleştirmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Çok taraflı kalkınma bankalarının ve donör ortakların, hükümet politikalarında ve güçlendirilmiş kurumlarda enerji verimliliğine öncelik verilmesini sağlamak için birlikte çalışmaları gerekmektedir. Teknik yardım ve finansman, ülkelerin daha küçük ölçekli projelerini zaman içinde ulusal programlara dönüştürmelerini destekleyebilir. Tüm bu çabalar, piyasaya güçlü bir sinyal gönderecek ve böylelikle yeni tedarikçileri ve rekabeti çekerek tüm tüketiciler için fiyatları düşürecek ve ticari finansmanı harekete geçirecektir.
Son on yıllık dönemde, enerji verimliliği finansman portföyümüz, kamu ve konut binaları, sanayi, sokak aydınlatması ve su pompalama yatırımlarını desteklemiştir. Banka şu anda küresel enerji programı, yenilikçi finansman ve özel sektör kaldıraç uygulamaları gibi daha program odaklı yaklaşımlarla etkilerin ölçeğini yükseltmektedir.
Enerji ve Madencilik Küresel Direktörü Demetrios Papathanasiou konu ile ilgili olarak şunları belirtti: “Enerji verimliliği, enerji sektörünü güçlendirmeye yönelik yaklaşımımızın kilit bir unsurunu oluşturmaktadır. Küresel bilgi paylaşımını teşvik etmek ve politika reformları ile kurumsal reformların teşvik edilmesine yardımcı olmak için Enerji Verimliliğini Arttırma Akademimizden yararlanıyoruz. Bu çabalar pilot projelerden daha yüksek ölçekli ulusal enerji verimliliği programlarına geçişin hızlandırılmasına yardımcı olacaktır.”
