សេចក្ដីសង្ខេបនៃរឿង
- គម្រោងកែលម្អការអប់រំឧត្តមសិក្សា ដែលគាំទ្រដោយធនាគារពិភពលោក បានជួយកម្ពុជាឱ្យបង្កើនគុណភាពនៃការអប់រំឧត្តមសិក្សា និងការស្រាវជ្រាវ ជាពិសេសនៅក្នុងផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា ហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា «STEM»។
- គម្រោងនេះបានបង្កើនឱកាសសិក្សាសម្រាប់និស្សិតឧត្តមសិក្សាច្រើនជាង ១២៨ ០០០នាក់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះច្រើនជាងពាក់កណ្ដាលជានារី ដោយផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវជំនាញជាក់ស្តែងដែលកំពុងមានតម្រូវការ និងធ្វើឱ្យពួកគេកាន់តែមានសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងទីផ្សារការងារទៀតផង។
- គម្រោងដំណាក់កាលទី២ ដែលមានតម្លៃថវិកា ៨០លានដុល្លារអាម៉េរិក នឹងជួយដល់និស្សិតជាង ៣២ ០០០នាក់ តាមរយៈការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពកម្មវិធីសិក្សា និងការធ្វើឌីជីថលនីយកម្មនៃការផ្តល់ការអប់រំ ដើម្បីឱ្យនិស្សិតទាំងនោះបានត្រៀមខ្លួនជាស្រេចសម្រាប់ការងារទាំងនៅក្នុងផ្នែកឧស្សាហកម្មក្នុងស្រុក និងឱកាសការងារជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ។
ស្ថិតក្នុងឯកសណ្ឋានបន្ទប់ពិសោធន៍ពណ៌ស ពាក់សំណាញ់គ្របសក់ និងពាក់ម៉ាស់, កញ្ញា ឡាន លី ដែលជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ កំពុងភ្ជុងអារម្មណ៍យ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ជាមួយមិត្តរួមថ្នាក់របស់នាង នៅក្នុងបន្ទប់ពិសោធន៍ស្ទែម (STEM)។ នាងបានដាក់សំណាកផ្លែឈើជាច្រើនចំណិតចូលទៅក្នុងម៉ាស៊ីនសម្ងួត ដើម្បីធ្វើតេស្តយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្នលើដំណើរការបឺតយកសំណើមចេញពីចំណិតផ្លែឈើនីមួយៗ។
លីបានពន្យល់ដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំជ្រើសរើសមុខវិជ្ជានេះ ពីព្រោះប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសកសិកម្ម។ យើងដាំផ្លែឈើ និងបន្លែបានច្រើន។ ប្រសិនបើយើងអាចកែច្នៃបានល្អ យើងអាចបង្កើនគុណភាពផលិតផលក្នុងស្រុក ហើយថែមទាំងអាចប្រកួតប្រជែងសម្រាប់ការនាំចេញទៀតផង»។
ជាអ្នកមានដើមកំណើតនៅខេត្តបាត់ដំបង កញ្ញា ឡាន លី ដឹងច្បាស់ណាស់អំពីសក្ដានុពលនៃវិស័យកសិកម្មរបស់កម្ពុជា ទាំងនៅក្នុងស្រុកកំណើតរបស់នាង និងនៅទូទាំងប្រទេស។ បន្ទាប់ពីរៀនចប់វិទ្យាល័យ នាងបានជ្រើសរើសបន្តការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រផ្នែកកែច្នៃចំណីអាហារ នៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិបាត់ដំបង។
ថ្វីត្បិតតែនាងមានជម្រើសទៅសិក្សានៅភ្នំពេញ ដែលជាទីក្រុងធំជាងគេនៅក្នុងប្រទេស និងមានឱកាសទូលំទូលាយជាងក៏ដោយ ក៏កញ្ញា ឡាន លី មានចិត្តទាក់ទាញចំពោះសាកលវិទ្យាល័យនៅក្នុងស្រុករបស់នាងខ្លាំងជាង។ អ្វីដែលធ្វើឱ្យនាងចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងគឺបរិវេណសាកលវិទ្យាល័យដ៏ធំទូលាយ បរិស្ថានស្អាតនិងស្វាគមន៍ និងវត្តមានរបស់គ្រូឧទ្ទេស និងសាស្រ្តាចារ្យមានបទពិសោធន៍ ដែលជាអតីតនិស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាពីសាកលវិទ្យាល័យក្នុងស្រុក និងនៅបរទេស។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់សាកលវិទ្យាល័យ រួមមានបណ្ណាល័យទំនើប អគារ STEM និងមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវនិងបណ្តុះបណ្តាលកសិកម្ម បានផ្តល់ឱ្យនិស្សិតនូវធនធានច្រើនសម្រាប់ធ្វើការស្រាវជ្រាវ និងអនុវត្តទ្រឹស្ដី។
អគារ STEM មិនមែនគ្រាន់តែជាកន្លែងសម្រាប់រៀនតាមកម្មវិធីសិក្សាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាកន្លែងដែលនាងធ្វើការពិសោធន៍ និងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងផងដែរ។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ កញ្ញា ឡាន លី ចំណាយពេលច្រើនម៉ោងនៅក្នុងបន្ទប់ពិសោធន៍។ នៅក្នុងបន្ទប់នេះ នាងបានបង្កើតរូបមន្តសម្រាប់ផលិតម្សៅមើមយេន (beetroot) ដែលបានឈ្នះរង្វាន់លេខមួយនៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងធុរកិច្ចរបស់ សហគ្រិនខ្មែរ (Khmer Enterprise) កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣។ ជ័យជម្នះនោះបានធ្វើឱ្យនាងមានទំនុកចិត្តលើខ្លួនឯងកាន់តែខ្លាំង ក៏ដូចជាជំរុញទឹកចិត្តនាងឱ្យខិតខំបន្តទៅសម្រេចមហិច្ឆតារបស់នាង ថែមទៀត។
ដូចកញ្ញា ឡាន លី ដែរ, លោក សាក់ ម៉េងស៊ឺ និស្សិតឆ្នាំទីបួនផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន មានមោទនភាពចំពោះបច្ចេកវិទ្យាទំនើបដែលមាននៅក្នុងអគារ STEM នេះណាស់។ ធនធានទាំងនេះមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវ និងការសិក្សាផ្នែកសរសេរកម្មវិធី(កូដ)របស់គាត់។ ម៉េងស៊ឺនិយាយថា៖ «ខ្ញុំគ្មានលទ្ធភាពទិញកុំព្យូទ័រដែលមានសមត្ថភាពខ្ពស់សម្រាប់ការសរសេរកូដបានទេ។ ប៉ុន្តែអគារ STEM បានធ្វើឱ្យខ្ញុំ អាចឈានទៅសម្រេចក្តីស្រមៃរបស់ខ្ញុំបាន»។
លោក ថាយ ថាត់ថៃ និស្សិតឆ្នាំទីប្រាំផ្នែកវិស្វកម្មសំណង់ស៊ីវិល ក៏មានអារម្មណ៍ដូចគ្នានេះដែរ។ សម្រាប់រូបគេ អគារ STEM មានសារៈសំខាន់ណាស់ សម្រាប់ធ្វើឱ្យចំណេះដឹងរបស់គាត់កាន់តែមានភាពស៊ីជម្រៅ តាមរយៈការអនុវត្តជាក់ស្តែង បន្ទាប់ពីបានរៀនទ្រឹស្តីក្នុងថ្នាក់។ ថាតថៃ ប្រើប្រាស់ឧបករណ៍របស់មន្ទីរពិសោធន៍ដើម្បីសាកល្បងគុណភាពបេតុង ដែក និងដី។ ថាត់ថៃនិយាយថា៖ «ការអនុវត្តជាក់ស្តែងនៅទីនេះបានពង្រឹងជំនាញ និងសមត្ថភាពរបស់ខ្ញុំ។ ពេលខ្ញុំទៅធ្វើកម្មសិក្សា វាបានជួយឱ្យខ្ញុំទទួលបានការយល់ដឹងកាន់តែស៊ីជម្រៅ និងផ្តល់ឱ្យខ្ញុំនូវគុណសម្បត្តិជាក់ស្តែងនៅកន្លែងការដ្ឋានផ្ទាល់»។
លោក រឿន លីម៉េង ជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកកសិកម្ម និងកែច្នៃអាហារ បានពន្យល់ពីរបៀបដែលនិស្សិតចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់បន្ទប់ពិសោធន៍។ «នៅក្នុងឆ្នាំដំបូង ពួកគេទទួលបានការណែនាំឱ្យស្គាល់ឧបករណ៍ និងរៀនពីនីតិវិធីត្រឹមត្រូវនៅក្នុងបន្ទប់ពិសោធន៍។ នៅក្នុងឆ្នាំទីពីរ ពួកគេធ្វើការស្រាវជ្រាវដែលទាក់ទងនឹងមុខវិជ្ជារៀងៗខ្លួន។ លុះដល់ឆ្នាំទីបី ពួកគេភាគច្រើនធ្វើការស្ម័គ្រចិត្ត ឬធ្វើកម្មសិក្សានៅក្នុងបន្ទប់ពិសោធន៍ ដើម្បីបង្កើនជំនាញ និងបទពិសោធន៍ជាក់ស្តែង»។ លោក លីម៉េង ដែលជាអតីតនិស្សិតនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិបាត់ដំបង និងបច្ចុប្បន្នកំពុងបន្តការសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិតដោយមានការគាំទ្រពីគម្រោង មានសុទិដ្ឋិនិយមថា ចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ដែលនិស្សិតទទួលបាននៅក្នុងអគារ STEM នឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ច្រើនសម្រាប់ពួកគេស្វែងរកការងារធ្វើបន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសិក្សា។
សាកលវិទ្យាល័យជាតិបាត់ដំបង ស្ថិតក្នុងចំណោមគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាសាធារណៈចំនួនប្រាំបួន ដែលទទួលបានការគាំទ្រពីគម្រោងកែលម្អការអប់រំឧត្តមសិក្សា ដែលមានក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ជាអ្នកអនុវត្ត ក្រោមជំនួយហិរញ្ញប្បទានពីធនាគារពិភពលោក។ នៅទូទាំងប្រទេស គម្រោងនេះបានបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាចំនួន ៦៧, ផ្តល់មូលនិធិដល់គម្រោងស្រាវជ្រាវចំនួន ៥៣ និងបានបង្កើត ឬជួសជុលបន្ទប់ពិសោធន៍ចំនួន ១៦១។
តាមរយៈការគាំទ្រផ្ទាល់ពីគម្រោង សាកលវិទ្យាល័យជាតិបាត់ដំបង មានលទ្ធភាពសាងសង់អគារ STEM និងមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ និងបណ្តុះបណ្តាលកសិកម្ម។ អគារ STEM មានបន្ទប់ពិសោធន៍ចំនួន ២០ ដែលមានបំពាក់យ៉ាងពេញលេញដោយឧបករណ៍បច្ចេកទេស និងឧបករណ៍ធ្វើតេស្តសម្រាប់ផ្នែកសំណង់ អេឡិចត្រូនិច និងគ្រឿងម៉ាស៊ីនផ្សេងៗទៀត។
គម្រោងនេះក៏បានវិនិយោគលើធនធានមនុស្សផងដែរ។ បុគ្គលិកសាកលវិទ្យាល័យនេះជាង ៥៤០នាក់ ទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលអភិវឌ្ឍន៍វិជ្ជាជីវៈ ហើយ ២៧ នាក់បានបន្តការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ និងថ្នាក់បណ្ឌិត នៅសាកលវិទ្យាល័យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅបរទេស រួមមានប្រទេសអូស្ត្រាលី សហរដ្ឋអាមេរិក ថៃ និងហុងកុង។ គោលបំណងចម្បងនៃគម្រោងទាំងពីរដំណាក់កាល គឺដើម្បីគាំទ្រដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការបង្កើនគុណភាពនៃការអប់រំឧត្តមសិក្សា និងការស្រាវជ្រាវ ជាពិសេស ក្នុងផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា។ ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនៃការបង្រៀន និងការស្រាវជ្រាវមួយកាន់តែរឹងមាំ គឺជាការណ៍មួយសំខាន់សម្រាប់ផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់និស្សិត និងអ្នកធ្វើការជំនាន់ក្រោយ។
ឯកឧត្តម សុក ឃន សាកលវិទ្យាធិការនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិបាត់ដំបង មានការកោតសរសើរយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការប្រែប្រួលជាវិជ្ជមានដែលគម្រោងនេះបាននាំមកជូនសាកលវិទ្យាល័យបាត់ដំបង។ ឯកឧត្តមបានដាក់ចេញនូវចក្ខុវិស័យដ៏មុតស្រួចមួយ ដើម្បីប្រែក្លាយសាកលវិទ្យាល័យឱ្យក្លាយជាគ្រឹះស្ថានពហុជំនាញឈានមុខគេផ្នែកអប់រំ និងស្រាវជ្រាវ សម្រាប់បម្រើដល់តម្រូវការទូលំទូលាយនៅក្នុងតំបន់ភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជា។
ជាមួយការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងតាមរយៈភាពជាដៃគូជាមួយវិទ្យាល័យក្នុងតំបន់ សាកលវិទ្យាល័យនេះមានចំនួននិស្សិតកាន់តែច្រើនឡើងៗចូលរៀននៅទីនោះ។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥ សាកលវិទ្យាល័យនេះមាននិស្សិតដល់ទៅជាង ៧៦០០នាក់ ធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៨ ដែលមានត្រឹមតែ ៣០០ នាក់ ប៉ុណ្ណោះ។ លោក មានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្វីដែលធ្វើឱ្យខ្ញុំភ្ញាក់ផ្អើល និងធ្វើឱ្យខ្ញុំមានមោទនភាពបំផុត គឺ និស្សិតរបស់យើងច្រើនជាង ៦៥% ជាស្ត្រី ហើយភាគច្រើនបានជ្រើសរើសរៀនវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា»។ ជាមួយការទទួលបានឱកាសកាន់តែប្រសើរ និងទូលំទូលាយជាងមុនសម្រាប់ចាប់យកអាជីពដែលមានប្រាក់ខែខ្ពស់ក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យាសម្រាប់ស្ត្រីកម្ពុជា គម្លាតយេនឌ័រនៅក្នុងទីផ្សារការងារត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងរួមតូចជាងមុន។
អ្នកស្រី ហ៊ុន ស៊ីយ៉ា ប្រធានដេប៉ាតឺម៉ង់កែច្នៃចំណីអាហាររបស់សាកលវិទ្យាល័យនេះ បានកត់សម្គាល់ថា ការកែលម្អជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សា បាននាំឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរគួរឱ្យកត់សម្គាល់ចំពោះនិស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សា។ លោកស្រី ស៊ីយ៉ាមានប្រសាសន៍ថា៖ «ពួកគេបានក្លាយជាមនុស្សដែលមានគំនិតច្នៃប្រតិដ្ឋ ឆ្លាតវៃ និងក្លាហានជាងមុន។ មន្ទីរពិសោធន៍របស់សាកលវិទ្យាល័យអនុញ្ញាតឱ្យនិស្សិតប្រែក្លាយគំនិតទៅជាផលិតផលជាក់ស្តែង ចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែង និងបង្ហាញស្នាដៃរបស់ពួកគេជាសាធារណៈ”។
អ្នកស្រី ហ៊ុន ស៊ីយ៉ា ខ្លួនឯងក៏បានទទួលផលប្រយោជន៍ពីការអភិវឌ្ឍវិជ្ជាជីវៈតាមរយៈគម្រោងនេះ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រីបណ្តុះជំនាញស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួនបានកាន់តែស៊ីជម្រៅ។ ពេលនេះអ្នកស្រីកំពុងបន្តការសិក្សានៅថ្នាក់បណ្ឌិត តាមរយៈការជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីគម្រោងដំណាក់កាលទី២។
ឱកាសទាំងនេះបានពង្រឹងបន្តិចម្តងៗនូវទំនុកចិត្ត និងសមត្ថភាពរបស់និស្សិតនៅក្នុងផ្នែកនវានុវត្តន៍។ ការចូលរួមរបស់និស្សិតក្នុងការប្រកួតប្រជែងឥឡូវនេះ បានពង្រីកហួសពីប្រទេសកម្ពុជាទៅទៀត។ និស្សិតមួយក្រុមរបស់សាកលវិទ្យាល័យ បានទៅចូលរួមប្រកួតក្នុងការសរសេរកូដអន្តរជាតិមួយនៅប្រទេសចិន ដោយទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់លេខ ២។
តាមរយៈសកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយ ឥទ្ធិលនៃគម្រោងកែលម្អការអប់រំឧត្តមសិក្សា បានរាលដាលទៅហួសពីបរិវេណសាលាទៅទៀត។ គំនិតផ្តួចផ្តើមមួយក្នុងចំណោមគំនិតផ្តួចផ្តើមជាច្រើន បានគាំទ្រដល់សហគ្រាសក្នុងស្រុកនៅភាគពាយ័ព្យ ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីបង្កើនគុណភាពផលិតផល និងពិសោធន៍ជាមួយនឹងគំរូថ្មីៗ ដោយមាននិស្សិតចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការស្រាវជ្រាវ។ សាកលវិទ្យាល័យក៏បានចាប់ដៃគូជាមួយវិទ្យាល័យ និងអនុវិទ្យាល័យក្នុងតំបន់ លើជំនាញបំណិនជីវិត និងការបណ្តុះបណ្តាលកសិកម្ម រួមទាំងការបង្កាត់ពូជដំណាំផងដែរ។ ទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធរវាងសាកលវិទ្យាល័យ និងឧស្សាហកម្មក្នុងស្រុក ជួយធានាឱ្យនិស្សិតអាចបញ្ចប់ការសិក្សាដោយមានជំនាញដែលអាជីវកម្មត្រូវការ ជំរុញឱកាសការងារ និងសេដ្ឋកិច្ចឱ្យកាន់តែមានកំណើនឡើងថែមទៀត។
អគារ STEM បានក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់និស្សិតផ្នែកកែច្នៃចំណីអាហារ សរសេរកូដ វិស្វកម្មសំណង់ស៊ីវិល និងវិស័យពាក់ព័ន្ធ ដូចជាវិស្វកម្មអគ្គិសនី អេឡិចត្រូនិច និងប្រព័ន្ធស្វ័យប្រវត្តិកម្ម។ អគារនេះគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍជំនាញស្រាវជ្រាវ ជំរុញនវានុវត្តន៍ និងជួយនិស្សិតក្នុងការធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅនូវការយល់ដឹងរបស់ពួកគេ តាមរយៈការអនុវត្តទ្រឹស្តីក្នុងបរិយាកាសជាក់ស្តែង។ អ្វីដែលសំខាន់បំផុតនោះ គឺវាដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សជំនាន់ក្រោយរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា។
